Uitstekend nieuws in deze week gepubliceerd onderzoek uit Ijsland

Deze week werd onderzoek dat zocht naar antilichamen in het bloed van de Ijslandse bevolking gepubliceerd in het New England Journal of Medicine. Daaruit blijkt dat bij de leeftijdscategorie ’70 min’ 9.990 uit 10.000 mensen een een corona besmetting overleeft (sterfkans 0,1%). Onder alle leeftijdsgroepen overleeft 9.970 uit 10.000 (sterfkans 0,3%).

Sinds dit artikel het peer-review proces ingegaan is, is duidelijk geworden dat een aanzienlijk deel van de besmettingen geen antilichamen hoeft aan te maken omdat o.a. T-cellen het virus al prima aan kunnen. Het is waarschijnlijk dat corona zo’n 1,5 tot 2 maal zo gevaarlijk is/was als de seizoengriep (die een sterfkans heeft van 0,1%).1

De robuuste reactie van het immuunsysteem maakt dat je maanden tot jaren immuun bent. (Het artikel concludeert: “Onze resultaten tonen aan dat antivirale antilichamen tegen SARS-CoV-2 niet afnamen binnen 4 maanden na diagnose.”) Daarna ben je wel weer vatbaar, maar word je veel minder ziek.

Het statistisch lage risico onder de jonge gezonde bevolking in combinatie met gunstige immuunreactie, maakt natuurlijke groepsimmuniteit2 de minst schadelijke optie. Mits (1) de hoog-risicopopulatie goed beschermd wordt bij het opbouwen van groepsimmuniteit en (2) laag-risicopopulatie een beheersbare dosis virus ontvangt, kan dit opgebouwd worden met minimaal risico op ernstige ziekte/sterfte.

Vaccin kan maar is niet strikt noodzakelijk. Wachten op een vaccin leidt ook tot emotionele/sociale/economische en gezondheidsschade. Daarnaast heeft een vaccin ook gezondheidsrisico’s en hoeft het niet 100% werkzaam te zijn. Er is minimaal 10 jaar onderzoek nodig om de veiligheid van een vaccin voldoende aan te kunnen tonen. Het is aannemelijk dat coronavaccins aanzienlijk eerder op de markt zullen komen en de veiligheid dus allesbehalve gegarandeerd is.

P.S. De gepubliceerde cijfers komen uitstekend overeen met het onderzoek van professor Jay Bhattacharya. Het komt ook uitstekend overeen met de inschatting van de Duitse viroloog Hendrik Streeck, Nobelprijswinnaar Michael Levitt, en de Zweedse epidemioloog en adviseur van WHO Johan Giesecke, en Marc van Ranst.

Credits

Dit artikel is grotendeels geschreven op basis van het artikel Herd Immunity, Herd Mentality, and Heresy: Debating Pandemic Policy in a Public Health House of Cards van arts en epidemioloog David L. Katz. Zie ook onderstaande video waarin hij het bespreekt.

Voetnoten

[1] De inmiddels opgebouwde immuniteit, betere behandelprotocollen en medicijnen, betere voorbereiding, meer persoonlijke beschermingsmiddelen, mutatie van het virus naar een minder ziekmakende variant, betere ventilatie, slimmer testen met thuistesten, etc. maken dat corona in de toekomst waarschijnlijk aanzienlijk minder ziekmakend zal zijn dan in het verleden.

[2] Er zijn hoopgevende signalen dat groepsimmuniteit al haast bereikt is. Zo 50% heeft al ofwel kruisimmuniteit vanwege corona verkoudheidsvirussen of is minder vatbaar vanwege minder (ACE2?) receptoren. Dan is er nog maar 15-20% extra nodig om groepsimmuniteit te bereiken en dat is er waarschijnlijk al zo’n beetje. Zie onderstaande video van prof. theoretische epidemiologie Sunetra Gupta.

Nobelprijswinnaar Michael Levitt over Zweden, verzadiging, sterfte, seizoenspatroon en influenza

In het begin van de pandemie werd voor Zweden 60.000 doden voorspeld (op basis van modellen met totaal onrealistische aannames). De teller bleef steken bij zo’n 6.000 en Zweden lijkt nu een punt van verzadiging bereikt te hebben waarbij de bevolking immuun is. (Levitt gebruikt het woord ‘groepsimmuniteit’ niet omdat het een te beladen term is.)

T-cellen uit ons immuunsysteem zijn in staat om geïnfecteerde cellen te detecteren en vervolgens op te ruimen. Coronavirussen niet nieuw of zeldzaam. Het nieuwe coronavirus (SARS-CoV-2) lijkt voldoende op de gewone corona verkoudheidsvirussen, dat het immuunsysteem het detecteert en aanvalt. Er is dus al wijdverbreide kruisimmuniteit.

Levitt maakt het belangrijke onderscheid tussen sterven door corona en met corona. Bij mensen met onderliggend lijden is het laatste heel waarschijnlijk. (Corona heeft het resultaat wellicht bespoedigd, maar niet op zichzelf veroorzaakt.) Hoe kan je dit concluderen? Door naar de mortaliteit vanwege alle oorzaken te kijken (all-cause mortality). In Israël is de oversterfte dit jaar niet hoger dan in dezelfde periode vorig jaar. Je zou kunnen zeggen dat de lockdown net zoveel levens gekost heeft als deze bespaard heeft.

De VS zullen dit jaar waarschijnlijk 170.000 oversterfte hebben. Om dit in context te plaatsen: dit is ongeveer gelijk aan 3 weken normale sterfte. De coronasterfte is misschien 2x zo hoog zijn als de griepepidemie van 2017-18, maar zeker niet 10x zo hoog. Ook in andere landen als Italië, Nederland en Zweden, is de oversterfte zo’n 500 per miljoen inwoners is.

De lockdown in Israël heeft men enorme schade aangericht aan de economie en het welzijn. Toen de lockdown opgeheven werd, nam het aantal besmettingen wel toe, maar de sterfte vlakte al heel snel af.

Griep- en verkoudheidsvirussen vertonen een duidelijk seizoenspatroon. Dat is ook zo met corona. Waar heeft dat mee te maken? (1) Transmissie gaat in de zomer veel moeilijker vanwege hogere temperatuur, luchtvochtigheid en zonlicht. (2) Het virus is mogelijk minder virulent, al dan niet door een lagere dosis infectieus virus dat een gastheer bereikt en/of andere factoren waaronder vitamine D status. Mensen dragen ook in de zomer allerlei virussen bij zich, maar worden niet of minder ziek. Dit biedt een enorme kans om in de zomer groepsimmuniteit op te bouwen met aanzienlijk gereduceerd risico op ernstige ziekte en sterfte.

Groepsimmuniteit wordt bereikt wanneer zo’n 15-20% van de bevolking die besmet is. (Dit heeft ermee te maken dat ~50% al T-cel kruisimmuniteit heeft.) De afgelopen maand is het aantal sterfgevallen in Israël beperkt gebleven tot zo’n 10 per dag ondanks dagelijks 1600 positieve PCR-testen.

Het is mogelijk dat de corona in het komende griepseizoen weer agressief terugkomt, maar erg onwaarschijnlijk.

Wie eenmaal besmet is geweest met polio, geniet vervolgens permanente immuniteit. Dat is niet zo met influenza. Influenza is ongeveer een derde maal zo groot als corona. De reden dat immuniteit tegen influenza zo moeilijk is, heeft ermee te maken dat het veel sneller muteert dan andere virussen (waaronder corona).

De corona epidemie op het zuidelijk halfrond (waar het momenteel winter is), is duidelijk zichtbaar in het aantal positieve testen, maar totaal niet in de oversterfte. Het begint duidelijk te worden dat mensen bij wie de doodsoorzaak anders aan influenza toegeschreven zou worden, nu als coronadode genoteerd worden.

Corona is het eerste virus waar op deze massale schaal gebruik is gemaakt van PCR testen. Als je dit doet tijdens het influenza seizoen, zul je erachter komen dat 20% van de mensen influenza bij zich draagt. Je zou dan kunnen concluderen dat 20% van de sterfgevallen komt door influenza in plaats van met influenza. Dat is niet terecht en dat doen we nu ook niet.

Het risico van corona moet vergeleken worden met risico’s die we voor lief nemen. Zelfs als je bijvoorbeeld maar weinig rookt, is het risico om eraan te sterven al groter dan door corona.

Houd in het achterhoofd dat de coronamaatregelen niet alleen iets opleveren, maar ook iets kosten. De kosten al gauw hoger zijn dan de baten. Dit soort strikte maatregelen zijn nog nooit gehanteerd tegen influenza en daar is een hele goede reden voor, namelijk dat ze een netto negatief effect hebben.

Dr. Roger Seheult bespreekt belangrijke en bemoedigende recente inzichten over corona

T-cellen spelen een cruciale rol in onze afweer. T-cellen in 40-60% van afgenomen bloed uit 2015-2018 vallen het nieuwe coronavirus aan. Dit duidt op kruisimmuniteit: T-cellen die wél bekend zijn met gewone corona verkoudheidsvirussen maar niet het nieuwe coronavirus, herkennen het toch als vijand en vallen het aan. Dit maakt aannemelijk waarom zo’n 40% van de besmettingen asymptomatisch1 verloopt.

Van T-cel immuniteit is bekend dat het jaren aanhoudt, terwijl antilichamen na slechts enkele maanden niet meer te meten zijn. Het laatste wil volgens mij niet per se zeggen dat ze niet relatief snel opnieuw aangemaakt kunnen worden als daar behoefte aan is. In ieder geval is aannemelijk dat wie blootgesteld is aan het virus, nog jaren kan rekenen op immuniteit.

Afwezigheid van antilichamen in het bloed is GEEN betrouwbare indicator dat de persoon het virus niet gehad heeft2: als de T-cellen het werk goed aankunnen, worden geen antilichamen aangemaakt. Met T-cellen meegerekend (dus niet alleen antilichamen), kunnen we al dicht bij groepsimmuniteit zitten. Probleem is dat T-cellen moeilijk te meten zijn.

Virale dosis is essentieel: wie minder virus binnenkrijgt heeft (all else equal) minder kans op besmetting en minder ernstig ziekteverloop. COVID-19 is multi-factorieel, niet mono-factorieel: meerdere factoren spelen een rol waaronder leeftijd, gezondheid, virale dosis, (kruis)immuniteit en punt van binnenkomst (grote druppels blijven steken in de periferie, ingeademde microdruppels kunnen rechtstreeks de onderste luchtwegen bereiken).

Toelichting

[1] Asymptomatisch is wanneer iemand tijdens de hele besmetting geen symptomen vertoont. Presymptomatisch is wanneer iemand nog geen symptomen vertoont, maar mogelijk later wel. Het verschil is pas achteraf vast te stellen.
[2] Het omgekeerde geldt wel: wie wel specifieke antilichamen voor het nieuwe coronavirus heeft, is ook besmet geweest.

Arts Soo Aleman over corona in Zweden

De Zweedse arts Soo Aleman vertelt in deze video dat de mensen die in Zweden zijn overleden in de verpleeghuizen, al voor de komst van corona extreem zwak waren.

Ze vertelt hoe T-cellen geïnfecteerde cellen (die het virus gekaapt heeft om zich te vermenigvuldigen) vernietigen en hoe antilichamen het virus rechtstreeks aanvallen. Als ik het goed onthouden heb, heeft zo’n 10% van de mensen antilichaam-immuniteit en nog eens 20% T-cel-immuniteit.

Deze arts, hoe hooggeleerd en gemotiveerd ook, kan niet goed verklaren waarom de coronabesmettingen gedaald zijn ondanks vele testen, onvolledige immuniteit en mensen die zich veel minder strikt aan de gedragsregels houden.

Het antwoord is simpel: corona vertoont een seizoenspatroon waarbij het op het noordelijk halfrond gedijt tussen december en april. Het heeft het moeilijk met hoge temperaturen en hoge luchtvochtigheid. Het virus overleeft dan korter, kan zich moeilijker verplaatsen en is minder virulent (d.w.z. het richt minder schade aan in de gastheer).

Als het mooi weer is, gaan mensen vaker en langer naar buiten. Daar maakt intens zonlicht het virus kapot en verwaait het virus in de lucht. Zonlicht op de huid zorgt voor vitamine D in het bloed waardoor het immuunsysteem beter werkt. Hogere luchtvochtigheid zorgt ervoor dat onze slijmvliezen, oftewel het menselijk luchtfilter, beter functioneren.

Het is niet zo dat je buiten het griepseizoen niet besmet kunt raken met corona. Als iemand bijvoorbeeld van dichtbij in je gezicht niest, doet het er niks toe wat de temperatuur, luchtvochtigheid en zonintensiteit zijn.

Het is ook niet zo dat steeds hogere temperaturen de besmettingskans steeds verder doen afnemen. Als het 25°C is gaan mensen lekker naar buiten, maar als het 40°C is blijven ze binnen, omdat het buiten niet uit te houden is. Als het regenseizoen is in de tropen, zijn mensen ook vaker binnen.

Merk op dat het gaat om het MICROklimaat, niet het MACROklimaat. Als je in een droge koelcel bent, zoals bijvoorbeeld in de vleesverwerkende industrie, doet het er niks toe wat voor weer het buiten is. Dit geldt in zekere zin voor alle slecht geventileerde binnenruimten waar de airco aan staat.