Tag / luchtvochtigheid

by frankploegman

De flinterdunne lijn tussen griep en corona

Op de site van Maurice de Hond is een uitstekend gastblog gepubliceerd van Jillis Kriek: De flinterdunne lijn tussen griep en corona. Ik raad iedereen aan het te lezen. Het staat bomvol met nuttige cijfers, analyses en referenties.

Enkele aantekeningen

  • Corona heeft onterecht de schuld gekregen van alle ernstige ziekte en sterfte.
  • Kijkend naar de gepubliceerde cijfers van andere luchtweginfecties dan het nieuwe coronavirus, lijkt het alsof die sinds week 11 afwezig zijn. Dat komt niet omdat ze daadwerkelijk afwezig zijn, maar simpelweg omdat we bijna volledig opgehouden zijn met testen. Als je naar het verloop van al die andere luchtweginfecties in een ander jaar kijkt, zie je duidelijk dat de curve dit jaar nog maar net over zijn hoogtepunt heen was en nog een lange weg te gaan had.
  • Het is bekend dat in de winter binnenkomende lucht droger is omdat koude lucht minder vocht kan bevatten. Maar het kan ook nog eens zijn dat de relatieve luchtvochtigheid van de koude buitenlucht al erg laag is, dus dan is het dubbelop. Dat was dit voorjaar het geval.
    Waarom is dit belangrijk? Omdat luchtvochtigheid een cruciale rol speelt bij zowel de overdracht van ziekmakers als onze vatbaarheid ervoor. Het is essentieel om te zorgen dat de luchtvochtigheid in de binnenruimte tussen 40 en 60% ligt. (Zie ook Is corona nou airborne of niet? Kun je verder dan 1,5 m ziek worden?)
  • Geurverlies (anosmie) blijkt niet uitsluitend bij corona voor te komen, dus zelfs aan dat specifieke symptoom kun je weinig afleiden. National Geographic schrijft:

“With COVID-19, smell loss might not be happening any more than with other upper respiratory infections,” says Steven Munger, director of the University of Florida Center for Smell and Taste in Gainesville.

Up to 40 percent of people with other viral infections, such as influenza or the common cold, experience a temporary loss of smell that usually reverses itself in a couple weeks.

  • Het volgende citaat uit 2018 toont dat langdurige klachten echt niet specifiek zijn voor corona maar ook bij influenza voorkomen (bron):

‘We zagen dit jaar veel longontstekingen, onder andere door griep,’ vertelt ze. ‘En wat ik zorgelijk vind: er zijn mensen die griep hadden gehad, die qua conditie niet meer op hun oude niveau kwamen. Ze houden klachten en zijn minder mobiel. Zozeer zelfs dat ze soms niet meer zelfstandig kunnen wonen en permanent hulp nodig hebben.’

  • 25% van de patiënten met corona heeft virale co-infecties (oftewel ze hebben naast corona ook nog andere virussen). Bovendien zijn bacteriële co-infecties dominant. “In our study, 94.2 % of COVID-19 patients could be co-infected with one or more other pathogens, including 9 viruses, 11 bacteria and 4 fungi.” Zijn die mensen nou met of door corona ziek?
  • Maar ongeveer 30% van de mensen die in het voorjaar met acute luchtweginfecties opgenomen werden in het ziekenhuis waren coronapositief, dus 70% van de ziekenhuisopnames vanwege luchtweginfecties waren niet corona-gerelateerd.
  • Dit jaar liepen de ziekenhuizen over, maar dat was in 2018 ook zo. Toen lagen de patiënten noodgedwongen in de gangen. Sindsdien hebben we 600 IC-bedden incl. zorgpersoneel minder.

Bespreking

Het gastblog wijst uitstekend op de onterechte massahysterie waar we nu in zitten. We overschatten corona dramatisch en onderschatten de griep en andere (luchtweg)infecties dramatisch. Corona is er en het is een naar virus, maar het wordt allemaal veel erger voorgespiegeld dan het is.

Tussen medio 2019 en medio 2020 was de sterfte vanwege alle oorzaken slechts 5,4% hoger dan in een gemiddeld jaar. Anders gezegd: de oversterfte was net zo hoog als het aantal mensen dat normaal gesproken in gemiddeld 19,7 dagen sterft. Dat is niet niks, maar ook niet dramatisch.

De oversterfte was uitsluitend in de groep van 65 jaar en ouder. Het is vanzelfsprekend treurig voor alle betrokkenen. Toch hoort dit bij het leven. Zowel de huidige angst als maatregelen zijn buiten alle proportie en veroorzaken vele malen meer schade dan ze voorkomen.

De ziekenhuizen liepen in het voorjaar over. Dat kwam voor een klein deel door corona en voor een groot deel door drastische afname van de zorgcapaciteit als gevolg van jarenlange bezuinigingen. De meeste of geringste extra belasting leidt meteen tot overbelasting. We hadden sinds minimaal 2015 al tekort aan capaciteit, vooral tijdens de griepseizoenen, en de capaciteit is de afgelopen twee jaar alleen nog maar verder verlaagd.

De huidige maatschappelijke schade komt niet zozeer door het virus, maar door de matig effectieve en disproportionele maatregelen enerzijds, en door de gebrekkige zorgcapaciteit anderzijds. De slechte volksgezondheid die veroorzaakt wordt door een ongezonde leefstijl en voeding, maakt het nog erger.

We weten ondertussen uitstekend wat we moeten doen om de problemen drastisch te verzachten, alleen we doen het niet.

by frankploegman

Is corona nou airborne of niet? Kun je verder dan 1,5 m ziek worden?

Het antwoord op de vragen uit de titel van dit artikel ligt volgens mij aan tenminste de volgende factoren:

Risico airborne overdracht hangt af van situatie

NB: Bij alles geldt: lagere dosis actief virus = minder ziek.

  1. Fel zonlicht (hoge UV-index) maakt het virus snel kapot (virucide).1 Daarom bereikt buiten op een zomerse dag veel minder actief virus een gastheer dan binnen of ‘s avonds.
  2. Hoe betere de ventilatie en luchtbehandeling, hoe minder actief virus in de lucht hangt (verdunning).
  3. Hoe meer volume per persoon in een binnenruimte, hoe trager de virusconcentratie in de lucht toeneemt (verrijking). De plafondhoogte speelt een rol evenals het aantal mensen per eenheid vloeroppervlak (bevolkingsdichtheid).
  4. Bij sommige activiteiten wordt weinig virus uitgestoten per tijdseenheid, terwijl bij andere activiteiten juist veel virus uitgestoten wordt.2
  5. Corona overleeft het langst en wordt het best door de lucht overgedragen bij lage luchtvochtigheid.1 Grotere druppels verdampen dan snel tot microdruppeltjes die in de lucht blijven zweven.3 Bij optimale luchtvochtigheid van 40-60% wordt corona moeilijker overgedragen door de lucht en werken onze slijmvliezen (‘het menselijk luchtfilter’) optimaal.4
  6. Corona overleeft het langst bij lage temperaturen.1
  7. In de neus wordt lucht gefilterd, verwarmd en bevochtigd. Door de neus in- en uitademen leidt dan ook tot minder virus op kwetsbare plekken in het lijf en in de lucht in vergelijking met door de mond ademen. In de neus worden ook stikstofoxiden aangemaakt.5 Intens ademen leidt tot meer uitstoot en inname van virus.
  8. Hoe langer je in een ruimte verblijft, hoe meer virus in de lucht komt en hoe meer virus je inademt.
  9. Luchtcirculatie draagt bij aan snelle verspreiding van het virus.6
  10. Het virus kan waarschijnlijk meeliften op fijnstof.7-9 Los van het virus is fijnstof ook rechtstreeks schadelijk en houdt het het immuunsysteem bezig.
  11. De mate van virusuitstoot hangt niet alleen heel sterk af van het stadium in de besmetting10, maar ook van de persoon.11

Wie zo min mogelijk actief virus in wil ademen, zoekt of maakt omstandigheden die zoveel mogelijk in het groene deel van de tabel zijn. Inademen van virus is geen groot probleem, zolang de hoeveelheid maar beheersbaar blijft voor het immuunsysteem.

Voetnoten

  1. Predicting the Decay of SARS-CoV-2 in Airborne Particles (Department of Homeland Security) (.PDF). Zie ook de bijbehorende online calculator.
  2. De selectie van een ruimte die past bij de activiteit is volgens epidemioloog Udo Bucholz daarom belangrijk. Rustig een korte vergadering houden in een kleine slecht geventileerde ruimte is niet zo’n probleem. Daar intens gaan sporten met evenveel mensen is wel een heel slecht idee vanuit het oogpunt van besmettingsrisico.
  3. Zie ook Hoe corona ook airborne IS en WORDT.
  4. Corona overleeft steeds korter bij toenemende luchtvochtigheid. Toch is het niet optimaal om hoger dan 60% te gaan. Ik heb al informatie gevonden waarom dat zo is, maar ben er nog niet aan toe gekomen om die goed te bestuderen. Zodra dat wel het geval is, ben ik van plan de kennis te delen.
  5. Could nasal nitric oxide help to mitigate the severity of COVID-19? (Microbes and Infection)
  6. Dit bleek onder andere uit het onderzoek dat viroloog Hendrik Streek uitvoerde in Gangelt. Het lijkt ook een rol gespeeld te hebben bij de besmettingen in Maassluis.
  7. Wuhan staat ook wel bekend als ‘China’s smog city‘. De luchtkwaliteit in Bergamo liet afgelopen januari en februari ook zwaar te wensen over, zie de figuur hieronder (bron). Hier wordt uitgelegd dat waarden boven 151 (de rode vakjes) staan voor ‘ongezond’.
Historische luchtkwaliteit in Bergamo in 2020 (bijgewerkt t/m 10 september). Bron
  1. Luchtvervuiling kan (naast bevolkingsdichtheid) een onafhankelijke deelverklaring zijn waarom corona zich sneller verspreidt in stedelijke en industriële gebieden.
  2. Air Pollution Exposure and COVID-19 (IZA Institute of Labor Economics) (.PDF)
  3. Maximale uitstoot van zo’n 2 dagen voor tot zo’n 2 dagen na de eerste symptomen. Zie ook Een veel praktischer alternatief voor de huidige coronatesten.
  4. Onderzoeker Erwin Duizer zegt hier: “De ene persoon kan honderdduizend keer zoveel virusdeeltjes per milliliter vocht hebben dan een ander. En de hoeveelheid druppels verschilt ook sterk. Het speelt mee of mensen bijvoorbeeld met consumptie praten of niet, of iemand een natte of droge hoest heeft.”
by frankploegman

Een alternatief voor het huidige coronabeleid

Uitdaging van corona beleid: “Breng corona niet naar oma (en kwetsbaren).” Gezonde jonge mensen hebben haast niks te vrezen terwijl corona voor ouderen met onderliggend lijden levensgevaarlijk is.

Visies op coronabeleid: maximaal onderdrukken versus risico-onderscheid aanbrengen

Verschillende visies op beleid

Beleid A: Corona maximaal onderdrukken: “Als niemand besmet is, krijgt oma het ook niet.” Dit beleid met zeer hoge sociale en economische kosten wordt bijna overal gevoerd. Enige exitstrategie: een veilig en effectief vaccin (of behandeling) dat vele jaren op zich kan laten wachten. Veiligheid en effectiviteit van een vaccin kunnen niet gegarandeerd worden vanwege de korte testperiode die eraan voorafgegaan is.

Beleid B: Risico-onderscheid aanbrengen: “Gezonde jonge mensen mogen best besmet worden mits ze het maar niet naar oma brengen.” Zolang jonge gezonde mensen een beheersbare dosis virus krijgen, doorstaan ze het zonder kleerscheuren en zijn ze daarna immuun (voor zover ze dat niet al waren). Ouderen en kwetsbaren krijgen goede/uitstekende bescherming: hun blootstelling aan het virus moet beheerst of zelfs nihil zijn. Dit beleid voert Zweden en wordt aanbevolen door o.a. dr. David L. Katz, Pierre Capel, Beda Stadler, Martin Kulldorff. Exitstrategie: groepsimmuniteit die vrij zeker binnen relatief korte termijn ontstaat. Vaccin is wenselijk maar niet strikt noodzakelijk.

Belangrijk

Er bestaat dus een alternatief beleid dat hetzelfde doel nastreeft (dat oma geen corona krijgt), maar met een andere strategie (bescherm oma i.p.v. zorgen dat zo ook jonge gezonde mensen niet besmet raken).

Thuistesten zijn mogelijk een fantastisch hulpmiddel, een ware game changer. Voordat het gezin naar opa en oma gaat, doet iedereen een thuistest. Mochten er mensen positief testen, dan gaat uit voorzorg niemand. Pas als iedereen negatief test, bezoeken we opa en oma weer.

Alles valt of staat met een effectieve integrale strategie en effectieve uitvoering. Als de strategie en uitvoering niet effectief en volledig zijn, werkt het niet optimaal.

We moeten het eens worden over het kerndoel en vervolgens creatief kijken hoe we dat met minimale sociale, economische en gezondheidskosten kunnen bereiken. Het gezondheidsrisico van beleid B is niet nul, maar dat geldt ook voor een vaccin. Bovendien is de sociale en economische schade van beleid A ook niet nul en leidt die schade indirect ook tot gezondheidsschade.

Voortschrijdend inzicht en voortschrijdende ontwikkelingen moeten voortdurend gebruikt worden om het beleid bij te sturen en te optimaliseren.

Cruciale punten, ongeacht welk beleid je kiest

  • het binnen de perken houden van de dosis virus waaraan mensen blootgesteld worden door o.a. ook te ventileren, activiteiten naar buiten te verplaatsen, luchtvochtigheid 40-60%.
  • mensen aansporen om hun gezondheid te verbeteren zodat ze minder kwetsbaar zijn voor het virus, zoals Groot-Brittannië momenteel doet. Het verbeteren van de gezondheid is ook los van corona nodig, want onnodige chronische leefstijlziekten als hart- en vaatziekten, diabetes, hoge bloeddruk, etc. voeren de ranglijst met doodsoorzaken aan. Het aantal coronadoden valt in het niet bij de doden aan leefstijlziekten.

Als je kijkt naar het huidige Nederlandse beleid, ontbreekt ventileren en luchtvochtigheid. Er wordt ook nagenoeg niks gedaan aan het verbeteren van de volksgezondheid, waaronder het verhogen van vitamine D bloedwaarden.

Een slag om de arm

Hoewel ik sterk neig naar beleid B, is er wel een ding waar ik me behoorlijk zorgen om maak, namelijk ‘long COVID’ / Post Viral Fatigue Syndrome (PVFS). Sommige relatief jonge en schijnbaar gezonde mensen zijn ernstig en langdurig ziek geworden. Zie bijvoorbeeld het Run DMC YouTube kanaal. Informatie laat sterk te wensen over hoeveel dit er zijn, hoe het gekomen is en hoe het af zal lopen.

Ik ken twee anekdotes van medewerkers in de ouderenzorg die eind maart van heel dichtbij een bewoner verzorgden (aankleden, kussen opschudden) en waarbij de bewoner toen per ongeluk in hun gezicht hoestte. Deze medewerkers kregen dus de volle laag en zijn daarna ernstig en langdurig ziek geworden, nog lang niet hersteld en hebben een onzeker toekomstperspectief. Zij hebben overduidelijk een megadosis virus gehad, wat voorkomen had kunnen worden met goede persoonlijke beveiligingsmiddelen (PBM’s) zoals mondkapjes en spatschermen. Zelfs zelfgemaakte PBM’s hadden al een wereld van verschil gemaakt.

Mijn hamvraag blijft: zijn er ook jonge mensen met een milde dosis zo ernstig en langdurig ziek geworden? Zo ja, zijn het ook gezonde mensen of zijn het junk food etende rokers met overgewicht en (pre-)diabetes? Absoluut geen kritiek op of minachting voor deze mensen, en zij doen er net zoveel toe als alle anderen, maar ik probeer de risicocategorieën uit te pluizen zodat iedereen geïnformeerde beslissingen kan maken.

Als blijkt dat ook gezonde jonge mensen regelmatig ernstig ziek worden en langdurige gezondheidsschade oplopen ondanks dat ze een lage dosis virus binnenkrijgen, wordt beleid B een stuk lastiger. Hopelijk kunnen we dan achterhalen wat ertoe leidt dat bepaalde gezonde jonge mensen met een lage dosis virus zulke ernstige symptomen hebben en anderen niet. Als we het weten kunnen we die kennis hopelijk gebruiken om die mensen te beschermen.

Update 23 augustus 2020: Het artikel De 60min-economie leidt tot betere resultaten dan de anderhalvemetereconomie op esb.nu is lezenswaardig. Daarin wordt de term ‘gedifferentieerd beleid’ gebruikt voor wat ik hierboven ‘beleid B: risico-onderscheid aanbrengen’ noemde. Wat ik in het artikel niet terugvind (maar misschien heb ik het gemist), is dat een gedifferentieerd beleid niet eeuwig (in die intensiteit) gehandhaafd hoeft te worden. Zodra groepsimmuniteit bereikt is, kan het beleid voor iedereen versoepeld worden.

by frankploegman

Arts Soo Aleman over corona in Zweden

De Zweedse arts Soo Aleman vertelt in deze video dat de mensen die in Zweden zijn overleden in de verpleeghuizen, al voor de komst van corona extreem zwak waren.

Ze vertelt hoe T-cellen geïnfecteerde cellen (die het virus gekaapt heeft om zich te vermenigvuldigen) vernietigen en hoe antilichamen het virus rechtstreeks aanvallen. Als ik het goed onthouden heb, heeft zo’n 10% van de mensen antilichaam-immuniteit en nog eens 20% T-cel-immuniteit.

Deze arts, hoe hooggeleerd en gemotiveerd ook, kan niet goed verklaren waarom de coronabesmettingen gedaald zijn ondanks vele testen, onvolledige immuniteit en mensen die zich veel minder strikt aan de gedragsregels houden.

Het antwoord is simpel: corona vertoont een seizoenspatroon waarbij het op het noordelijk halfrond gedijt tussen december en april. Het heeft het moeilijk met hoge temperaturen en hoge luchtvochtigheid. Het virus overleeft dan korter, kan zich moeilijker verplaatsen en is minder virulent (d.w.z. het richt minder schade aan in de gastheer).

Als het mooi weer is, gaan mensen vaker en langer naar buiten. Daar maakt intens zonlicht het virus kapot en verwaait het virus in de lucht. Zonlicht op de huid zorgt voor vitamine D in het bloed waardoor het immuunsysteem beter werkt. Hogere luchtvochtigheid zorgt ervoor dat onze slijmvliezen, oftewel het menselijk luchtfilter, beter functioneren.

Het is niet zo dat je buiten het griepseizoen niet besmet kunt raken met corona. Als iemand bijvoorbeeld van dichtbij in je gezicht niest, doet het er niks toe wat de temperatuur, luchtvochtigheid en zonintensiteit zijn.

Het is ook niet zo dat steeds hogere temperaturen de besmettingskans steeds verder doen afnemen. Als het 25°C is gaan mensen lekker naar buiten, maar als het 40°C is blijven ze binnen, omdat het buiten niet uit te houden is. Als het regenseizoen is in de tropen, zijn mensen ook vaker binnen.

Merk op dat het gaat om het MICROklimaat, niet het MACROklimaat. Als je in een droge koelcel bent, zoals bijvoorbeeld in de vleesverwerkende industrie, doet het er niks toe wat voor weer het buiten is. Dit geldt in zekere zin voor alle slecht geventileerde binnenruimten waar de airco aan staat.

by frankploegman

Dr. David L. Katz vertelt je precies wat je moet weten over corona

Aantekeningen

  • Corona is voor sommigen een gevaarlijk virus… net als griep. Als je roekeloos bent, kunnen kwetsbare mensen eraan overlijden. Het is echter GEEN killer virus: als je jong en gezond bent zul weinig tot geen symptomen hebben of op zijn allerergst flink ziek worden, maar je zult er bijna 100% zeker niet aan komen te overlijden.
  • We moeten streven naar minimalisatie van totale schade (total harm minimization), niet naar maximale onderdrukking van het virus.
  • Hoe komen we uit de lockdown? Door geleidelijk groepen jongeren naar buiten te laten zodat ze eventueel besmet en immuun worden (voor zover ze nog niet immuun waren, want dat is in >50% van de gevallen al zo). (Risk stratification) Tegelijkertijd moeten we de kwetsbaren heel erg goed beschermen. (Vertical interdiction) Flatten the curve bevat geen exit strategie. Het beste dat het kan doen is wat tijd kopen en voorkomen dat ziekenhuizen overstromen.
  • Het record aantal positieve corona testen komt voor een groot deel door het record aantal totale testen. Meer testen = meer POSITIEVE testen (zolang er nog mensen zijn die het virus dragen). (Ook meet de test vaak virusRESTEN, niet actief virus. In dat geval zijn de mensen niet ziek en ook niet besmettelijk.) Er zijn echter wel degelijk ook meer besmettingen in de VS omdat men niet gecontroleerd uit de lockdown is gekomen. Het kan problematisch worden als teveel mensen TEGELIJKERTIJD besmet raken, omdat de ziekenhuizen (die ook onder normale omstandigheden al bijna geen reservecapaciteit hebben) dan kunnen overstromen.
  • Corona lijkt zo’n gevaarlijk virus, omdat 90% van de besmette mensen (die weinig tot geen problemen hebben) buiten beeld is. Als je die mensen ook meerekent, en dat moet je wel degelijk doen, krijg je een beter beeld van het echte gevaar van het virus. Dat gevaar is aanwezig maar valt voor de meesten alleszins mee.
  • Het risico op een slechte uitkomst van corona is KLEINER dan alledaagse risico’s, zoals deelnemen aan het verkeer.
  • Mondkapjes helpen uitstekend om ANDEREN te beschermen. Er is dan misschien niet perfect wetenschappelijk bewijs voor, maar tijdens alledaagse activiteiten als praten, komen waterdruppeltjes de lucht in. Als jij besmettelijk bent, zit er virus in die druppeltjes dat anderen kan besmetten. Als je een mondkapje draagt dat 90% van de druppeltjes tegenhoudt, is de kans met minimaal 90% verminderd dat anderen besmet raken. De kans dat anderen ernstig besmet raken is met veel meer dan 90% verminderd.
  • We hebben wetenschap nodig EN gezond verstand en logische redenatie (zoals m.b.t. mondkapjes). Niet ‘of of’.
  • Natuurlijk is corona airborne. D’uh! Corona wordt verspreid via druppeltjes van alle maten: groot én klein. Waarom het ezelachtige debat? Omdat zij die het beleid maken, zoals WHO en RIVM, ontkennen dat corona ook airborne en daardoor geen voorzorgsmaatregelen adviseren. (Gelukkig zijn er ook instituten die wél goed wijs zijn, zoals het Duitse Robert Koch Instituut en het European Centre for Disease control, zie hier en hier.) Hierdoor kunnen mensen onnodig (ernstig) ziek worden en sterven. Dit terwijl de benodigde maatregelen, zoals ventileren en activiteiten naar buiten verplaatsen, goedkoop en veilig zijn, en per saldo POSITIEVE bijwerkingen hebben. Gezond verstand is niet gebruikelijk.
  • Bij corona bestaat een dosis-responsie relatie. Vergelijk het met een militaire basis. Als de vijand in kleine getale komt, kan je ze met groot gemak weren. Als de vijand in behoorlijk grote getale komt, wordt het een flink gevecht. Als de vijand in enorme getale komt, word je overlopen. Zo is het ook met corona. We moeten ten eerste zorgen dat de vijand (het virus) niet in al te grote getale komt door maatregelen te treffen. Daarnaast we zorgen dat onze basis optimaal verdedigd wordt, oftewel we moeten zorgen voor een sterk en optimaal werkend immuunsysteem.
  • De behandelprotocollen voor COVID-19 zijn heel snel heel veel beter geworden, waardoor je overlevingskans in het ziekenhuis aanzienlijk is toegenomen.
  • De gedachte dat we ons allemaal maar op moeten sluiten in ons huis tot er een vaccin is, is een enorme fout. We hebben een vaccin nodig dat (1) effectief, (2) veilig, (3) in massa geproduceerd, (4) universeel verdeeld en (5) betaalbaar voor iedereen is. We hebben geen idee wanneer dat er zal en mijn voorspelling is dat er NOOIT een vaccin komt dat aan al deze voorwaarden voldoet. (Op een later moment zal ik hierover uitweiden.) De enige verstandige exit is (1) streven naar een geleidelijk op te bouwen groepsimmuniteit zodat het virus in het vervolg geen vat kan krijgen en (2) onze omgeving aanpassen, zoals de ventilatie en luchtvochtigheid in gebouwen.

by frankploegman

Hoe corona ook airborne IS en WORDT

Hoe corona ook airborne is en wordt

I. Hoe corona airborne IS: Bij het ademen, praten, zingen, juichen, hoesten, niezen, etc. stoten wij (virusdragende) microdruppeltjes uit die als een onzichtbare mist blijven zweven en zich net als sigarettenrook over een ruimte verspreiden.

II. Hoe corona airborne WORDT: Druppeltjes die iets te groot zijn om te blijven zweven vallen richting de grond. Onderweg verdampen ze gedeeltelijk waardoor ze lichter worden en alsnog blijven zweven en meegevoerd worden door luchtstroming. Vergelijk dit met een heteluchtballon die ballast laat vallen.

III. Hoe corona airborne WORDT (2): Druppeltjes die veel te groot zijn om te blijven zweven, vallen snel naar de grond (IIIa. depositie). Eenmaal op de grond beland, drogen ze uit en worden ze lichter en lichter. Door luchtstroming kunnen ze later, net als stofdeeltjes, weer opwaaien (IIIb. resuspensie) en door een ander ingeademd worden.

Of de deeltjes dan nog steeds besmettelijk zijn hangt van veel factoren af waaronder temperatuur, luchtvochtigheid, zonlicht/UV-C-licht, duur dat ze op de grond hebben gelegen, etc.

NB: Bij het niezen kunnen grote druppels zelfs 8 meter of verder komen zoals onderstaand experiment aantoont. Dit zou als vierde categorie genoemd kunnen worden hoe iemand ‘door de lucht’ besmet kan raken.

NB: In de titel van dit artikel staat ‘ook airborne’, niet ‘uitsluitend airborne’. In theorie zijn er namelijk vier manieren van overdracht waarvan overdracht door de lucht er slechts een is.

Referenties

Mechanisme II wordt beschreven door Stephanie H Taylor, MD. Om verdamping te voorkomen is het essentieel dat de luchtvochtigheid tussen 40% en 60% is. (Een hogere luchtvochtigheid dan 60% gaat nog beter tegen dat druppeltjes blijven hangen, maar introduceert weer nieuwe problemen.)

Mechanisme III noemt emeritus professor pathologie John Lee hier.

Alle mechanismen worden ook beschreven in figuur 1 van de wetenschappelijke publicatie Recognition of aerosol transmission of infectious agents: a commentary van BMC Infectious Diseases.

by frankploegman

Alweer corona superspreading in een slachthuis

Onlangs bleken maar liefst 1550 personeelsleden van slachthuis Tönnies Fleisch in Gütersloh (Duitsland) met corona besmet te zijn. Het Duitse Tagesschau rapporteerde er hier en hier over. Met 1550 besmettingen kan je met recht spreken over superspreading.

Dit is wereldwijd de zoveelste uitbraak in de vleesverwerkende industrie sinds de maatregelen actief zijn.

Volgens het RIVM moet de oorzaak gezocht worden bij de gebrekkige huisvesting en transport van de arbeidsmigranten (en gebrek aan physical distancing tijdens het werk). Vooral de huisvesting lijkt op zijn zachtst gezegd te wensen over te laten, maar er zijn toch vast wel meer bedrijfstakken waar arbeidsmigranten onder vergelijkbare omstandigheden gehuisvest en vervoerd worden. Denk aan de bouw en land- en tuinbouw. Waarom zijn de uitbraken daar dan niet?

Als het hoofdzakelijk aan huisvesting en transport lag, zouden de besmettingen gelijkmatig verdeeld moeten zijn onder de arbeidsmigranten. Maar personeel van de snijafdeling blijkt buitenproportioneel vaak besmet.

Het ligt in ieder geval niet aan hygiëne van handen of oppervlakken, want dat zit in de voedingsmiddelenindustrie wel snor.

Hieronder de factoren (superspread condities) die ik tot dusverre heb kunnen vinden welke samen een besmettelijke cocktail vormen:

  • De mensen werken dicht op elkaar.
  • Het is lawaaierig zodat je hard moet praten of zelfs moet schreeuwen om je verstaanbaar te maken. Daarbij komen meer druppeltjes vrij.
  • Het is zwaar lichamelijk werk. Daardoor adem je meer en harder uit en stoot je meer virusdruppeltjes uit. Je ademt ook meer en harder in, waardoor meer virussen dieper de longen in worden gezogen.
  • De lucht is koud (6-10°C) om te zorgen dat het vlees niet bederft. SARS-CoV-2 (‘corona’) blijkt het langst te overleven bij temperaturen onder 10°C.
  • De lucht wordt gedroogd om salmonella tegen te gaan. Daardoor verdampt vocht uit druppels waardoor ze kleiner en lichter worden. Hun baan wordt dan hoofdzakelijk bepaald door luchtstromingen in plaats van door de zwaartekracht. Ook beschermen onze slijmvliezen, die een belangrijk deel uitmaken van ons immuunsysteem, minder goed bij een lage luchtvochtigheid.
  • Er is weinig aanvoer van verse lucht, want het kost veel energie en koelcapaciteit om al die verse lucht te koelen.
  • Lucht wordt niet gedesinfecteerd. Het is binnen, dus er is geen natuurlijk desinfectie van zonlicht om het virus te doden. Er is ook geen kunstmatige desinfectie, want de lucht wordt niet gefilterd en virussen worden niet onschadelijk gemaakt met UV-licht. Actief virus stapelt zich dus steeds meer op in de lucht.
  • De besmette lucht wordt gekoeld, gedroogd en daarna weer terug gepompt, waardoor virusdeeltjes zich over de hele hal verspreiden. Beam me up, Scotty. Ook personeelsleden die zich vele malen verder dan anderhalve meter van een besmettelijk persoon bevinden, kunnen zo besmet raken.
  • Personeel brengt veel tijd door in deze besmette omgeving. (Het is net ongebruikelijk dat personeel 12 tot 13 uur per dag werkt.) In al die uren en dagen ademen ze voldoende virus in om ziek te worden.
  • Het kan zijn dat personeel druk ervaart om toch te gaat werken terwijl ze symptomen hebben. Los daarvan kunnen ze ook besmettelijk zijn terwijl ze (nog) geen symptomen hebben.

Bovengenoemde condities leiden op zichzelf niet tot besmettingen leiden. Er moeten wel besmettelijke mensen aanwezig zijn. Als het immuunsysteem van aanwezigen verzwakt is, is de besmettingskans ook groter.

Waarom doet het personeel niet gewoon mondkapjes op? Dat zou de verspreiding van het virus namelijk wel heel goed remmen. Het antwoord is dat het inspannende werk het onpraktisch maakt om een mondkapje te dragen, omdat je daarin minder makkelijk ademt. Maskers waardoor je makkelijker kan ademen kunnen een oplossing zijn, zelfs als ze virussen wat minder effectief tegenhouden.

Update 28 juli 2020: Onderstaande video bevestigt de zeer gebrekkige leef-, transport- en arbeidsomstandigheden van het personeel bij Tönnies. Het is wat mij betreft nu ruimschoots bewezen dat de cocktail aan werkomstandigheden die ik hierboven beschrijf (en die nogmaals bevestigd worden in dit artikel van afgelopen week) nog erger gemaakt wordt met de leef- en transportomstandigheden die ontkenners van airborne transmissie tot noch toe steeds aan hebben gegrepen om alle besmettingen te verklaren.