Ik nomineer Julia Hartley-Brewer voor de Nobelprijs voor in het bijzonder de manier waarop zij professor Paul Elliott interviewt of beter gezegd, doorzaagt.
Elliott blijft maar beweren dat omdat antilichamen in het bloed afnemen, opbouw van natuurlijke groepsimmuniteit kansloos is en strengere maatregelen per se moeten komen tot er een vaccin is. Iedere keer komt hij met irrelevante zaken op de proppen, maar Hartley-Brewer brengt hem steeds weer terug naar de kern.
Zij onderbreekt hem regelmatig, maar precies op het juiste moment en om de juiste reden. Ze doet het alleen als hij geen enkele poging doet om haar terechte vraag te beantwoorden en de aandacht afleidt. Ze wordt niet onbeschoft maar verlangt simpelweg dat hij haar vraag beantwoordt.
NB: Vooral politici zijn er meesters in om te doen alsof ze een vraag beantwoorden, maar dat ondertussen niet te doen (zonder dat het al teveel opvalt) als het hen niet goed uitkomt. In de op waarheid gebaseerde film Frost/Nixon uit 2008 wordt dat uitstekend getoond. Het is de taak van een uitstekende interviewer om de interviewee bij de les te houden, anders neemt de interviewee een loopje met je.
De ‘argumenten’ van Elliott
De beweringen van Elliott gaan steeds volgens het stramien: ‘water is nat, dus we moeten strengere maatregelen nemen tot er een vaccin is’. De keer erop is het: ‘gras is groen, dus …’ Daarna is het ‘ijs is koud, dus…’ Daarna is het ‘de hemel is blauw, dus…’ Het eerste deel van de bewering is steeds een feit, maar dat staat los van de bewering die erop volgt.
Dit artikel neemt wat dr. Paul Thomas zegt in bovenstaande video als uitgangspunt en is vervolgens uitgebreid met mijn eigen commentaar.
Het gemiddelde gevaar van corona en de invloed die dit zou moeten hebben op angst, gedrag en maximaal acceptabele maatregelen
De gemiddelde sterftekans van corona over de hele bevolking is ‘slechts’ zo’n 0,2%. Anders gezegd: als een representatief deel van de bevolking een coronabesmetting oploopt, overleven 998 van de 1000 mensen.
Het virus is er dus, sommigen zijn ernstig ziek geworden, in het ziekenhuis terecht gekomen of zelfs overleden (en dat is pijnlijk voor de direct betrokkenen naar wie mijn medeleven uit gaat)… maar dat gebeurt bij de griep ook, en niet drastisch minder vaak. Waarom alle massahysterie en draconische maatregelen om een virus dat gemiddeld ‘slechts’ ongeveer 2 maal zo gevaarlijk was als de seizoensgriep?
Hoe bang zou je zijn voor een ziekte die zo’n twee maal zo gevaarlijk is als de seizoensgriep? Hoe zou je je gedragen? Welke schadelijke maatregelen zou je maximaal accepteren? Datzelfde is voor corona van toepassing, want corona was net zo gevaarlijk.
Het toekomstige gevaar van corona
Zoals ik hier en hier schreef, zal corona in de toekomst sowieso waarschijnlijk niet dodelijker zijn dan de griep, omdat we inmiddels ten eerste de bewoners in de ouderenzorg vele malen beter beschermen dan in maart en april, en ten tweede de ziekenhuizen veel betere behandelprotocollen en medicijnen hebben.
De verbeteringen in de ziekenhuizen leiden ertoe dat niet alleen veel minder patiënten sterven, maar de ligduur ook met twee derde verkort is en de IC-capaciteit dus feitelijk drie maal zo hoog is.
Bovendien weten we heel goed wat we moeten doen om te zorgen dat corona veel minder gevaarlijk wordt dan de griep. Het probleem is dat je er vrij weinig aan hebt als je weet wat je moet doen, maar het vervolgens niet doet.
Het gevaar van corona voor verschillende bevolkingsgroepen
Corona is een aanzienlijk gevaar voor mensen met overgewicht, hoge bloeddruk, diabetes, een verzwakt immuunsysteem en ouderen… en dit geldt net zo goed voor griep en verkoudheidsvirussen. (De eerstgenoemde aandoeningen kunnen uitstekend en behoorlijk snel omgekeerd worden middels een gezondere leefstijl en dieet.) Deze mensen vormen de hoogrisicopopulatie.
Jonge gezonde mensen, oftewel de laagrisicopopulatie, hebben een statistisch zeer gering risico. Deelnemen aan het verkeer of alcoholgebruik zijn voor hen bijvoorbeeld stukken gevaarlijker dan corona.
Er is dan ook geen reden tot zorg als jonge gezonde mensen het virus krijgen in een beheersbare dosis. Zorg alleen dat dat je geen mensen uit de hoogrisicogroep besmet in de maximaal 10 dagen dat je besmettelijk bent.
NB: Dr. Thomas is helaas niet helemaal nauwkeurig in zijn woordgebruik. Hij verwart Infection Fatality Rate (de sterfkans bij besmetting) met Case Fatality Rate (de sterfkans bij ernstige ziekte). Hij zegt ook: ‘Laat kinderen deze ziekte krijgen’, terwijl hij bedoelt ‘Laat kinderen dit virus krijgen’.
Natuurlijke groepsimmuniteit: een uitstekende optie mits goed uitgevoerd
Het grote onderscheid in risico biedt een uitstekende kans. Bescherm de kwetsbaren (mits ze dat willen) terwijl de rest van de bevolking zoveel mogelijk doorgaat met het gewone leven en daarbij natuurlijke groepsimmuniteit opbouwt. Ze raken besmet, lopen potentieel de ziekte door, en hebben daarna verhoogde immuniteit.
Als we dat goed doen, is het hele coronaprobleem binnen enkele maanden voorbij omdat we dan groepsimmuniteit bereikt hebben. Daarna kunnen we het normale leven weer oppakken. Zweden is hiervan een sprekend voorbeeld.
Zelfs in de zwaarste getroffen plekken zoals New York, zwakte de groei van nieuwe ernstig zieke patiënten bliksemsnel af. (Zie Gompertz curve.) Het lijkt erop dat de maatregelen slechts een zeer beperkte invloed hierop gehad hebben, omdat exact hetzelfde patroon over de hele wereld zichtbaar is ongeacht de getroffen maatregelen. Het kan wijzen op het bereiken van natuurlijke groepsimmuniteit.
Als New York weer open gaat zonder dat het leidt tot een grote toename van ernstig zieken en sterfgevallen, is dat een uitstekend signaal dat het mogelijk is om het virus door de laagrisicogemeenschap te laten gaan en dat groepsimmuniteit veel eerder bereikt wordt dan vele deskundigen roepen.
Mondkapjes: wanneer zeker wel en wanneer zeker niet
Mondkapjes in de open lucht zijn totaal zinloos, helemaal als er niemand in de buurt is, en ze hebben ook nadelen. Er is zeker een plek voor medische mondkapjes, zoals ten eerste voor zorgmedewerkers die te maken hebben met potentieel besmettelijke patiënten en ten tweede zorgmedewerkers in bijvoorbeeld de ouderenzorg die te maken hebben met heel kwetsbare mensen en daar ook onvermijdelijk heel dicht bij moeten komen om hun werk te kunnen doen.
Als jij niet ziek bent, mensen om je heen hebt die niet ziek zijn en buiten bent, is er geen enkele legitieme reden om een mondkapje te dragen.
Vaccin: niet per se veilig en werkzaam, en niet de enige of beste uitweg
We willen een veilig en effectief vaccin toch? Veiligheid omvat ook veiligheid op de lange termijn. Maar hoe weet je dat als het niet op de lange termijn getest hebt? Dat kan je dus niet.
Een vaccin is onomkeerbaar: zodra het ingespoten is kan het er nooit meer uitgehaald worden, dus bezint eer ge begint.
Tot aangetoond is dat het vaccin veilig is op de lange termijn, moeten we aannemen dat het onveilig is. Bijna niemand wil vele jaren wachten tot de lange termijn veiligheid voldoende aangetoond is, en dat hoeft ook helemaal niet.
De beleidsmakers en een deel van de bevolking hebben nu oogkleppen op. De resulterende tunnelvisie is uitsluitend en alleen gericht op een vaccin dat ons moet komen verlossen. Dit is een enorme fout.
Als bepaalde mensen graag een vaccin willen, is dat hun goed recht. Het is hun lijf en als het vaccin veilig en werkzaam is, ben ik blij voor ze. (Omgekeerd: als het ernstige bijwerkingen heeft, vind ik het rot voor ze, maar is het ook hun probleem.)
Maar we moeten niet de hele bevolking gijzelen of erger: potentieel dwingen om een vaccin te nemen, als er ook een betere oplossing voorhanden is.
David L. Katz (epidemioloog en arts met 30 jaar ervaring) bespreekt in dit artikel en de bijbehorende video (zie ook onderaan dit artikel) onder andere 4 uitkomsten hoe we corona kunnen doorlopen:
A. Verstoppen (weinig besmettingen, weinig ernstige ziekte en sterfte): Dit kan alleen met draconische maatregelen die gepaard gaan met kolossale sociale/emotionele/economische/fysieke schade. Je bent afhankelijk van een buitengewoon veilig en effectief vaccin (en hoge vaccinatiebereidheid onder de bevolking), wat jaren op zich kan laten wachten. Vanwege de lage besmettingen blijft er een grote vatbare populatie en weinig groepsimmuniteit om de kwetsbaren te beschermen.
B. Totale mislukking (weinig besmettingen, veel ernstige ziekte en sterfte): Het slechtste scenario van de 4 waarbij je alles fout doet. De jonge gezonde bevolking gaat in lockdown en het virus krijgt de vrije hand onder de kwetsbare bevolking.
C. Mislukking — ‘dure’ groepsimmuniteit (veel besmettingen, veel ernstige ziekte en sterfte): Er wordt groepsimmuniteit opgebouwd, maar dit gaat gepaard met veel ernstige ziekte en sterfte als de kwetsbare bevolking tijdens de benodigde maanden slecht beschermd is.
D. Succes — ‘goedkope’ groepsimmuniteit (veel besmettingen, weinig ernstige ziekte en sterfte): De minst slechte beschikbare optie, waarbij groepsimmuniteit opgebouwd wordt met weinig ernstige ziekte en sterfte. Dit bereik je door de kwetsbare bevolking goed te beschermen terwijl jonge gezonde mensen besmet raken met een beheersbare dosis virus en daarna immuun zijn. De zomerperiode is hiervoor volgens Nobelprijswinnaar Michael Levitt ideaal.
Essentiële inzichten
Groepsimmuniteit opbouwen hoeft NIET gepaard te gaan met veel ernstige ziekte of sterfte. Je moet verstandig en zorgvuldig te werk gaan, maar dat is met alles. Corona is alleen echt gevaarlijk voor kwetsbaren en in hoge doses. Recente ontwikkelingen hebben het toekomstige gevaar drastisch verminderd. Voorbeelden: verbeterde behandelprotocollen, medicijnen, betere bescherming van kwetsbaren, meer PBM’s, inmiddels verhoogde immuniteit, virusmutatie, thuistesten, etc. etc. kan het risico aanzienlijk verlaagd worden.
Niet alle besmettingen zijn slecht. Besmettingen met een asymptomatisch of zeer mild verloop moeten we toejuichen omdat we daarmee ‘goedkope’ groepsimmuniteit opbouwen. Dit is mogelijk als de virusdosis beheersbaar blijft en kwetsbaren beschermd worden (en helemaal als we ons immuunsysteem en gezondheid optimaliseren).
Andere scenario’s
Het best mogelijke geval is: helemaal geen pandemie. Dit was mogelijk geweest als we ons beter hadden gedragen, maar daarvoor is het nu te laat.
Sommige slechte uitkomsten staan er niet bij. Voorbeeld: eerst langdurig in lockdown met zeer hoge totale schade, en dan ongecontroleerd de boel opengooien waardoor vooral kwetsbaren hard geraakt worden. Hierbij heb je zowel de schade van de maatregelen als de schade van het virus.
Deze week werd onderzoek dat zocht naar antilichamen in het bloed van de Ijslandse bevolking gepubliceerd in het New England Journal of Medicine. Daaruit blijkt dat bij de leeftijdscategorie ’70 min’ 9.990 uit 10.000 mensen een een corona besmetting overleeft (sterfkans 0,1%). Onder alle leeftijdsgroepen overleeft 9.970 uit 10.000 (sterfkans 0,3%).
Sinds dit artikel het peer-review proces ingegaan is, is duidelijk geworden dat een aanzienlijk deel van de besmettingen geen antilichamen hoeft aan te maken omdat o.a. T-cellen het virus al prima aan kunnen. Het is waarschijnlijk dat corona zo’n 1,5 tot 2 maal zo gevaarlijk is/was als de seizoengriep (die een sterfkans heeft van 0,1%).1
De robuuste reactie van het immuunsysteem maakt dat je maanden tot jaren immuun bent. (Het artikel concludeert: “Onze resultaten tonen aan dat antivirale antilichamen tegen SARS-CoV-2 niet afnamen binnen 4 maanden na diagnose.”) Daarna ben je wel weer vatbaar, maar word je veel minder ziek.
Het statistisch lage risico onder de jonge gezonde bevolking in combinatie met gunstige immuunreactie, maakt natuurlijke groepsimmuniteit2 de minst schadelijke optie. Mits (1) de hoog-risicopopulatie goed beschermd wordt bij het opbouwen van groepsimmuniteit en (2) laag-risicopopulatie een beheersbare dosis virus ontvangt, kan dit opgebouwd worden met minimaal risico op ernstige ziekte/sterfte.
Vaccin kan maar is niet strikt noodzakelijk. Wachten op een vaccin leidt ook tot emotionele/sociale/economische en gezondheidsschade. Daarnaast heeft een vaccin ook gezondheidsrisico’s en hoeft het niet 100% werkzaam te zijn. Er is minimaal 10 jaar onderzoek nodig om de veiligheid van een vaccin voldoende aan te kunnen tonen. Het is aannemelijk dat coronavaccins aanzienlijk eerder op de markt zullen komen en de veiligheid dus allesbehalve gegarandeerd is.
[1] De inmiddels opgebouwde immuniteit, betere behandelprotocollen en medicijnen, betere voorbereiding, meer persoonlijke beschermingsmiddelen, mutatie van het virus naar een minder ziekmakende variant, betere ventilatie, slimmer testen met thuistesten, etc. maken dat corona in de toekomst waarschijnlijk aanzienlijk minder ziekmakend zal zijn dan in het verleden.
[2] Er zijn hoopgevende signalen dat groepsimmuniteit al haast bereikt is. Zo 50% heeft al ofwel kruisimmuniteit vanwege corona verkoudheidsvirussen of is minder vatbaar vanwege minder (ACE2?) receptoren. Dan is er nog maar 15-20% extra nodig om groepsimmuniteit te bereiken en dat is er waarschijnlijk al zo’n beetje. Zie onderstaande video van prof. theoretische epidemiologie Sunetra Gupta.
Wat een verademing is het om deze man aan te horen. Hartelijk bedankt professor Streek!
Samenvatting
Herinfectie met corona niet zorgbarend, aangezien asymptomatisch.
Immuniteit houdt maanden tot jaren aan. Gedurende die periode word je niet ziek bij blootstelling. Daarna hooguit milde symptomen.
We moeten in de toekomst UITSLUITEND mensen testen die duidelijke symptomen hebben.
Het aantal dagelijkse positieve testuitslagen is IRRELEVANT zolang mensen niet ernstig ziek worden. (FP: Asymptomatische besmettingen moeten we juist TOEJUICHEN: “Yes! Weer iemand die immuun is! Weer een stap dichter bij groepsimmuniteit!) Op korte termijn is het vooral essentieel om kwetsbare mensen te beschermen (mits zij dat willen).
Wachten op een vaccin is GEEN goede strategie want het maken van een veilig en effectief vaccin is heel erg moeilijk en kan decennia duren. We moeten leren leven met het virus.
De dosis virus waaraan je blootgesteld wordt is cruciaal. Lichtere dosis = mildere of geen symptomen. Nadat immuniteit bereikt is, kan het lichaam veel grotere doses aan.
We moeten naar een open debat waaraan experts uit diverse domeinen — o.a. artsen, economen, psychologen, pedagogen, etc. –ook inspraak krijgen.
Het grootste probleem met deze pandemie is niet het WERKELIJKE risico, maar het WAARGENOMEN risico dat buiten alle proporties is en ons welzijn en gezondheid schaadt.
Corona is ongeveer 4 maal zo dodelijk als de gewone seizoensgriep, maar slechts een tiende zo dodelijk als we een half jaar terug dachten.
In 2020 geen hogere sterfte verwacht dan in een gemiddeld jaar.
Uitgebreide aantekeningen
Over de recente herinfectie met corona in Hong Kong: allereerst is dit niks om je zorgen over te maken aangezien het slechts 1 patiënt betreft. Bovendien is dit verwacht volgens basisprincipes van de virologie. De betreffende patiënt had bij de eerste infectie symptomen. Vervolgens heeft deze T-cel immuniteit opgebouwd. Bij de tweede infectie was het immuunsysteem beter voorbereid en had de persoon (niet: patiënt) helemaal geen symptomen. Het is geen enkel probleem en bovendien onvermijdelijk dat we virussen bij ons dragen. Het is alleen een probleem als we ernstig ziek worden.
Bij corona verkoudheidsvirussen zien we dat de immuniteit maanden tot jaren aanhoudt. Dat betekent dat je in die periode helemaal niet ziek wordt bij blootstelling. Na de periode kun je wel weer ziek worden, maar zijn de symptomen meestal heel mild.
Het kan heel goed zijn dat in de herfst het aantal mensen dat het virus bij zich draagt vertienvoudigt. Momenteel is het zo dat de meeste mensen met een PCR-positieve test, geen symptomen hebben. Bij geen enkel ander virus doen we routinematig testen zonder dat iemand specifieke symptomen heeft. Dat moet met corona ook zo in de toekomst: uitsluitend testen als iemand symptomen heeft of als daar andere dringende aanleiding toe is.
We moeten NIET naar het aantal dagelijkse positieve testen kijken. Is het niet gevaarlijk als het aantal positieve tests oploopt? Niet per se. Corona is gevaarlijk, maar we moeten het niet overdrijven. Het allerbelangrijkste is dat we de mensen beschermen die coronakwetsbaar zijn (FP: …voor zover zij dat op prijs stellen).
Moeten we ons geen zorgen maken over verhalen dat jonge gezonde mensen toch flink ziek worden? Niet per se. We moeten kijken naar de waarschijnlijkheid, en de kans dat een jong gezond iemand (bij een beheersbare dosis virus) heel ernstig ziek wordt is nihil. (FP: Er kan altijd wat gebeuren, maar dat is met alles zo.)
Ook voor ouderen is geen reden tot paniek. Prof. Streek heeft 2 mensen in zijn familie die zowel op leeftijd zijn als onderliggend lijden hebben. Zij hebben corona opgelopen en hebben geen ernstige problemen ondervonden.
Er is veel optimisme dat snel een veilig en effectief vaccin beschikbaar komt. Dat moeten we temperen: ondanks dat er heel intensief onderzoek gedaan wordt, is het na decennia nog niet gelukt om een vaccin te vinden tegen HIV, malaria en dengue. Van de 400 vaccins tegen HIV hebben 7 fase 3 bereikt (om werkzaamheid aan te tonen). Tot op heden is nog geen enkele succesvol gebleken.
Hoewel het vanwege de structuur van het coronavirus makkelijker is om daar een vaccin voor te vinden dan voor HIV, raadt de viroloog AF om daarop te wachten. We moeten leren leven met het virus. De eerste stap daarbij is om ons niet druk te maken om besmettingen die niet tot ernstige ziekte of sterfte leiden. (FP: asymptomatische besmettingen moeten we juist TOEJUICHEN omdat ze tot groepsimmuniteit leiden zonder grote gezondheidsrisico’s, mits de kwetsbaren in de tussentijd beschermd worden.)
Als het aantal besmettingen een slechte maatstaf is, waar moeten we ons dan wel op richten? Op de resterende IC-capaciteit. Naarmate de IC wat voller begint te worden, moeten we allemaal voorzichtiger worden. Zolang er voldoende capaciteit beschikbaar is, is dat onnodig.
Zelfs in het best case scenario dat er over een jaar een vaccin zou zijn, dan nog moet het geproduceerd en toegediend worden. Dat kost ook flink veel tijd.
Groepsimmuniteit is leuk, maar hoe zit het dan met het aantal jonge gezonde mensen dat toch ernstig ziek wordt? Procentueel mogen dat er misschien weinig zijn, maar absoluut gezien kan het een flink aantal betreffen. Streek wijst uit dat de DOSIS virus die je krijgt een cruciale factor is. Als je immuunsysteem fatsoenlijk functioneert en je krijgt een BEHEERSBARE dosis, dan hoef je je geen zorgen te maken. Het gaat pas mis als je een megadosis krijgt.
Let op: het gaat alleen om de virale dosis bij de allereerste infectie! Zodra je immuun bent, kan het lichaam ineens veel grotere doses verdragen.
Hoe kan je ernstige ziekte voorkomen? Door wat basismaatregelen in acht te nemen zolang je niet immuun bent.
Als we uitsluitend naar de virologen zouden luisteren, zouden we niks leuks meer mogen doen in het leven. Streek houdt dan ook een pleidooi voor een maatschappelijk debat waar o.a. experts uit allerlei disciplines aan deelnemen. Het beleid beïnvloedt tenslotte allerlei domeinen waar virologen geen verstand van hebben. Het is dus fout om het beleid alleen te laten bepalen door virologen en epidemiologen. Ook de input van economen, artsen, psychologen, pedagogen, enzovoort is cruciaal.
We moeten niet alleen oppassen voor het virus, maar ook voor de ANGST voor het virus. Dat laatste is een enorm probleem in deze pandemie. Het WERKELIJKE risico is gering, maar het WAARGENOMEN risico is enorm! We moeten naar een balans toe waarbij de waargenomen risico even groot is als het werkelijke risico. (FP: Overdreven en onnodige angst schaadt leefkwaliteit én onze gezondheid, waardoor we kwetsbaarder worden voor allerlei aandoeningen, waaronder corona.)
Corona is ongeveer 4 maal zo gevaarlijk als de gewone seizoensgriep, maar slechts een tiende zo gevaarlijk als we aan het begin van de pandemie dachten. Het ziet er naar uit dat Duitsland in 2020 GEEN HOGERE STERFTE zal hebben dan in een gemiddeld jaar.
In het begin van de pandemie werd voor Zweden 60.000 doden voorspeld (op basis van modellen met totaal onrealistische aannames). De teller bleef steken bij zo’n 6.000 en Zweden lijkt nu een punt van verzadiging bereikt te hebben waarbij de bevolking immuun is. (Levitt gebruikt het woord ‘groepsimmuniteit’ niet omdat het een te beladen term is.)
T-cellen uit ons immuunsysteem zijn in staat om geïnfecteerde cellen te detecteren en vervolgens op te ruimen. Coronavirussen niet nieuw of zeldzaam. Het nieuwe coronavirus (SARS-CoV-2) lijkt voldoende op de gewone corona verkoudheidsvirussen, dat het immuunsysteem het detecteert en aanvalt. Er is dus al wijdverbreide kruisimmuniteit.
Levitt maakt het belangrijke onderscheid tussen sterven door corona en met corona. Bij mensen met onderliggend lijden is het laatste heel waarschijnlijk. (Corona heeft het resultaat wellicht bespoedigd, maar niet op zichzelf veroorzaakt.) Hoe kan je dit concluderen? Door naar de mortaliteit vanwege alle oorzaken te kijken (all-cause mortality). In Israël is de oversterfte dit jaar niet hoger dan in dezelfde periode vorig jaar. Je zou kunnen zeggen dat de lockdown net zoveel levens gekost heeft als deze bespaard heeft.
De VS zullen dit jaar waarschijnlijk 170.000 oversterfte hebben. Om dit in context te plaatsen: dit is ongeveer gelijk aan 3 weken normale sterfte. De coronasterfte is misschien 2x zo hoog zijn als de griepepidemie van 2017-18, maar zeker niet 10x zo hoog. Ook in andere landen als Italië, Nederland en Zweden, is de oversterfte zo’n 500 per miljoen inwoners is.
De lockdown in Israël heeft men enorme schade aangericht aan de economie en het welzijn. Toen de lockdown opgeheven werd, nam het aantal besmettingen wel toe, maar de sterfte vlakte al heel snel af.
Griep- en verkoudheidsvirussen vertonen een duidelijk seizoenspatroon. Dat is ook zo met corona. Waar heeft dat mee te maken? (1) Transmissie gaat in de zomer veel moeilijker vanwege hogere temperatuur, luchtvochtigheid en zonlicht. (2) Het virus is mogelijk minder virulent, al dan niet door een lagere dosis infectieus virus dat een gastheer bereikt en/of andere factoren waaronder vitamine D status. Mensen dragen ook in de zomer allerlei virussen bij zich, maar worden niet of minder ziek. Dit biedt een enorme kans om in de zomer groepsimmuniteit op te bouwen met aanzienlijk gereduceerd risico op ernstige ziekte en sterfte.
Groepsimmuniteit wordt bereikt wanneer zo’n 15-20% van de bevolking die besmet is. (Dit heeft ermee te maken dat ~50% al T-cel kruisimmuniteit heeft.) De afgelopen maand is het aantal sterfgevallen in Israël beperkt gebleven tot zo’n 10 per dag ondanks dagelijks 1600 positieve PCR-testen.
Het is mogelijk dat de corona in het komende griepseizoen weer agressief terugkomt, maar erg onwaarschijnlijk.
Wie eenmaal besmet is geweest met polio, geniet vervolgens permanente immuniteit. Dat is niet zo met influenza. Influenza is ongeveer een derde maal zo groot als corona. De reden dat immuniteit tegen influenza zo moeilijk is, heeft ermee te maken dat het veel sneller muteert dan andere virussen (waaronder corona).
De corona epidemie op het zuidelijk halfrond (waar het momenteel winter is), is duidelijk zichtbaar in het aantal positieve testen, maar totaal niet in de oversterfte. Het begint duidelijk te worden dat mensen bij wie de doodsoorzaak anders aan influenza toegeschreven zou worden, nu als coronadode genoteerd worden.
Corona is het eerste virus waar op deze massale schaal gebruik is gemaakt van PCR testen. Als je dit doet tijdens het influenza seizoen, zul je erachter komen dat 20% van de mensen influenza bij zich draagt. Je zou dan kunnen concluderen dat 20% van de sterfgevallen komt door influenza in plaats van met influenza. Dat is niet terecht en dat doen we nu ook niet.
Het risico van corona moet vergeleken worden met risico’s die we voor lief nemen. Zelfs als je bijvoorbeeld maar weinig rookt, is het risico om eraan te sterven al groter dan door corona.
Houd in het achterhoofd dat de coronamaatregelen niet alleen iets opleveren, maar ook iets kosten. De kosten al gauw hoger zijn dan de baten. Dit soort strikte maatregelen zijn nog nooit gehanteerd tegen influenza en daar is een hele goede reden voor, namelijk dat ze een netto negatief effect hebben.
Diederik Gommers zegt dat het op zichzelf geen probleem is als jongeren besmet raken, aangezien zij toch niet tot de risicogroep behoren. (Ik vermoed dat hij zelfs van mening is dat het goed is als ze besmet raken, want dat draagt bij aan de groepsimmuniteit.) Het wordt problematisch als de jongeren corona direct of indirect doorgeven aan mensen die wél tot de risicogroep behoren.
Gommers zegt, “Die jongeren zouden zich eigenlijk moeten afzonderen, bij elkaar blijven. Dat is wat je zou willen, maar dat kan niet in deze maatschappij.” En ik zeg, Waarom kan dat niet? Waar een wil is is een weg.
In plaats van een oersaaie zelfquarantaine stel ik voor een toffe groepsquarantaine met jongeren op campings en leuke kampen die zich flink vermaken. (Hebben ze vast geen bezwaar tegen 😎) Keiharde voorwaarde: het virus en dus de jongeren, MOETEN op het kamp blijven. Voor zover begeleiding nodig is, zijn er vast wel jonge gezonde vrijwilligers beschikbaar (en mensen die al COVID gehad hebben).
NB: Vanzelfsprekend is deelname aan de kampen vrijwillig. Wie niet wil, om wat voor reden dan ook, gaat niet. Geen enkele verklaring vereist. De kampen niet bedoeld voor jongeren die extra risico lopen, bijvoorbeeld vanwege onderliggende aandoeningen.
Na 3 tot 4 weken is niemand meer besmettelijk en zijn we een stuk dichter bij groepsimmuniteit. De corona stormvloedkering is dan nog niet waterdicht, maar er zijn wel flinke vorderingen gemaakt. Ik gooi het gewoon eens in de groep: een deltaplan corona groepsimmuniteit.
Hier het fragment waar het bovengenoemde citaat uitkomt (vanaf 4:45).
P.S. Enkele weken geleden opperde ik iets dergelijks ook al.
T-cellen spelen een cruciale rol in onze afweer. T-cellen in 40-60% van afgenomen bloed uit 2015-2018 vallen het nieuwe coronavirus aan. Dit duidt op kruisimmuniteit: T-cellen die wél bekend zijn met gewone corona verkoudheidsvirussen maar niet het nieuwe coronavirus, herkennen het toch als vijand en vallen het aan. Dit maakt aannemelijk waarom zo’n 40% van de besmettingen asymptomatisch1 verloopt.
Van T-cel immuniteit is bekend dat het jaren aanhoudt, terwijl antilichamen na slechts enkele maanden niet meer te meten zijn. Het laatste wil volgens mij niet per se zeggen dat ze niet relatief snel opnieuw aangemaakt kunnen worden als daar behoefte aan is. In ieder geval is aannemelijk dat wie blootgesteld is aan het virus, nog jaren kan rekenen op immuniteit.
Afwezigheid van antilichamen in het bloed is GEEN betrouwbare indicator dat de persoon het virus niet gehad heeft2: als de T-cellen het werk goed aankunnen, worden geen antilichamen aangemaakt. Met T-cellen meegerekend (dus niet alleen antilichamen), kunnen we al dicht bij groepsimmuniteit zitten. Probleem is dat T-cellen moeilijk te meten zijn.
Virale dosis is essentieel: wie minder virus binnenkrijgt heeft (all else equal) minder kans op besmetting en minder ernstig ziekteverloop. COVID-19 is multi-factorieel, niet mono-factorieel: meerdere factoren spelen een rol waaronder leeftijd, gezondheid, virale dosis, (kruis)immuniteit en punt van binnenkomst (grote druppels blijven steken in de periferie, ingeademde microdruppels kunnen rechtstreeks de onderste luchtwegen bereiken).
Toelichting
[1] Asymptomatisch is wanneer iemand tijdens de hele besmetting geen symptomen vertoont. Presymptomatisch is wanneer iemand nog geen symptomen vertoont, maar mogelijk later wel. Het verschil is pas achteraf vast te stellen. [2] Het omgekeerde geldt wel: wie wel specifieke antilichamen voor het nieuwe coronavirus heeft, is ook besmet geweest.
Epidemioloog David L. Katz (die 10 jaar in dit vak lesgegeven heeft aan Yale) schrijft:
“[T]here are massive risk differentials associated with COVID19. The elderly and frail are at extreme risk, especially the residents of long-term care facilities; the elderly but hale are at elevated risk; the chronically ill but not elderly are at elevated risk; the young and healthy are at low risk, very low risk, or- when under 30, in good health, and not subject to extreme exposures- even vanishingly remote risk.”
Vrij vertaald staat hier: bij COVID-19 is een enorm onderscheid in risico tussen verschillende categorieën uit de bevolking. Oudere mensen met onderliggend lijden, in het bijzonder de bewoners van verzorgingshuizen, lopen een extreem hoog risico. Gezonde ouderen hebben een verhoogd risico evenals mensen met onderliggend lijden van alle leeftijden. Gezonde jongere mensen lopen afhankelijk van leeftijd en gezondheid laag tot extreem laag risico… zolang ze maar niet aan een extreme dosis virus blootgesteld worden.
Dosis
De ernst van een coronabesmetting hangt o.a. van de dosis virus waaraan je blootgesteld wordt: een hogere dosis virus leidt (all else equal) tot een ernstiger ziekteverloop. Gezonde jonge mensen hebben weinig te vrezen mits ze een beheersbare dosis virus ontvangen.
Dosis-responsie: Als je aan heel weinig virus blootgesteld wordt, kan het immuunsysteem het prima aan en ontstaat er geen probleem. Naarmate de dosis toeneemt, worden de ziektesymptomen erger. Bij mensen met een verzwakt immuunsysteem verschuift de hele curve naar links: bij dezelfde dosis worden deze mensen ernstiger ziek.
Ik ben berichten tegengekomen van Amerikaanse jongeren die een wedstrijd aangingen wie als eerste besmet kon raken (vanuit de gedachte dat er voor hen geen enkel risico was). Iedereen legde geld in een pot en wie als eerste besmet raakte, kreeg de hele pot. Ik weet niet precies wat ze gedaan hebben om besmet te raken, maar een deel van hen is ernstig ziek geworden.
Wie bijvoorbeeld meerdere mensen van dichtbij vol in zijn gezicht laat hoesten/niezen, krijgt zo’n hoge dosis virus dat zelfs het immuunsysteem van een gezonde jongere overbelast raakt. Als die jongere niet gezond is, maar bijvoorbeeld overgewicht en (pre-)diabetes heeft vanwege teveel (ultra)bewerkt voedsel/drinken, is dit nog meer het geval. Doe deze jongeren dus NIET na! Wat mij betreft komen deze ernstige ziektes niet zozeer door corona, maar door onwetend en roekeloos gedrag.
Groepsimmuniteit en gezondheid
Zolang besmettingen heel mild of zelfs zonder symptomen verlopen zijn ze wenselijk, omdat daarmee ‘goedkope’ groepsimmuniteit opgebouwd wordt. Daarmee kunnen we als maatschappij de kwetsbaren uitstekend beschermen zonder dat we mogelijk vele jaren moeten wachten op een vaccin.
Wie gezond is loopt niet alleen zelf minder risico, maar is waarschijnlijk ook minder besmettelijk. Dit is hét moment om je gezondheid te verbeteren (voor zover je dat nog niet gedaan hebt).
P.S.
De figuur en toelichting hierboven zijn in essentie hetzelfde als wat ik een week geleden schreef… alleen dan eenvoudiger weergegeven.
Grappig hoe ik het volledig met de gasten eens kan zijn over de feiten en de essentiële uitdaging van het corona beleid… en toch tot een compleet andere conclusie kom over de beste vorm van het beleid.
Waar we het over eens zijn: (1) jongeren hebben (nagenoeg) niks te vrezen van het virus, (2) ouderen en mensen met een verzwakt immuunsysteem lopen het grootste gevaar.
De essentiële uitdaging van het coronabeleid hoort dan ook te zijn hoe je de laatstgenoemde groep het beste kan beschermen met minimale schade voor de rest.
Sjaak De Gouw, Jan Kluytmans en Hubert Bruls constateren dat jongeren op de campings de regels aan hun laars lappen en willen hen nog meer op het hart drukken om toch de regels te volgen. Mijns inziens is de slagingskans hiervan minimaal en werkt het averechts t.a.v. de essentiële uitdaging.
Hier mijn alternatieve Omdenken voorstel: isoleer die jongeren tenminste vier weken op de jongerencampings en laat ze flink feestvieren. (Onder de jongeren is hier vast ruimschoots draagvlak voor 😀.) Wanneer er besmettelijke jongeren aanwezig zijn, zullen die de anderen ook besmetten tijdens de eerste week. (Kans op ernstige gevolgen is nihil zolang er geen jongeren met een verzwakt immuunsysteem aanwezig zijn.)
Omdenken: van een probleem een feit maken, en van een feit een kans.
Na de vierde week zijn zowel de incubatieperiode als de besmettelijke duur verstreken en is (bijna) niemand meer besmettelijk. Dit kan bevestigd worden met een coronatest. De jongeren kunnen nu veilig terug de buitenwereld in… mét de gewenste toegenomen groepsimmuniteit (T-cellen en eventueel antilichamen). Jongeren blij, anderen beschermd.
De groepsimmuniteit remt de toekomstige verspreiding van het virus en biedt allerlei kansen om in de toekomst de maatschappij draaiende te houden en toch de kwetsbaren te beschermen.
Een ‘probleem’ kan zijn dat er momenteel te weinig besmettelijke jongeren aanwezig zijn om de groepsimmuniteit te doen toenemen, maar in dat geval is er ook geen geldige reden om ze te dwingen zich aan de regels te houden (zolang ze geïsoleerd zijn op de jongerencampings).
Als de jongeren nu een leuke zomervakantie hebben, is het voor hen tijdens het griepseizoen makkelijker om zich in te houden. En als ze inmiddels immuun zijn is het onnodig dat zij zich dan inhouden.
Frank Ploegman's blog 