Nog een fantastisch interview met de Zweedse epidemioloog Johan Giesecke

Fan-tas-tisch interview met de Zweedse senior epidemioloog, adviseur WHO en hoofd wetenschap van ECDC, Johan Giesecke. Het is zo’n 3 maanden oud, maar nog steeds relevant.

Aantekeningen

  • Je kunt de verspreiding van corona wel agressief onderdrukken, maar wat dan? Hou je dat dan wellicht 30 jaar vol tot er eindelijk een veilig en effectief vaccin of medicijn is?
  • Zweden hanteert de minimaal noodzakelijke maatregelen en vertrouwt haar bevolking. Als het beleid goed en goed onderbouwd is, gedraagt de bevolking zich verantwoordelijk. Enorme politiemacht en militairen op straat zijn volledig ongerechtvaardigd.
  • Uit Zweeds bloedonderzoek naar antilichamen en T-cellen blijkt dat tussen 98 en 99% (!) van alle besmettingen geen of zeer milde symptomen heeft.
  • Bijna alle (media) aandacht gaat uit naar een klein groepje mensen die wel symptomen krijgen, een nog kleiner groepje dat naar de IC moeten en een nóg kleiner groepje dat komt te overlijden. Maar de echte uitbraak is onzichtbaar (tenzij je tijdig en goed bloedonderzoek doet).
  • Corona is zo besmettelijk dat vroeger of later iedereen besmet wordt. ‘Flatten the curve’ zodat de zorg niet overloopt is een goed beleid. ‘Crush the curve’ is een kansloze onderneming op de lange termijn.
  • Uiteindelijk zal het procentuele aantal ernstig zieken en sterfte aan corona overal min of meer gelijk zijn. Landen als Australië en Nieuw-Zeeland die het virus heel goed hebben weten te onderdrukken, krijgen die gevallen alsnog naarmate de strikte lockdown opgeheven wordt. Je komt dus uiteindelijk uit op min of meer dezelfde klinische uitkomst, alleen met of zonder voorafgaande sociale/emotionele/economische kosten vanwege onnodig strikte maatregelen.
  • In Engeland is het beleid in maart drastisch omgegooid naar aanleiding van een artikel van modelleurs van Imperial College dat een catastrofe voorspelde. Dit artikel is niet gepubliceerd, niet peer reviewed en heeft het enorme aandeel milde/asymptomatische besmettingen compleet onderschat.
  • Volgens Giesecke ligt de mortaliteit (IFR) rond 0,1%. Daarmee is het misschien dubbel zo dodelijk als een ernstige griep, maar zeker niet 10x.
  • Het beste beleid is goed beschermen van ouderen en kwetsbaren, terwijl de rest van de samenleving met de minst beperkende maatregelen doordraait (en ondertussen groepsimmuniteit opbouwt).
  • Zweden doet uitsluitend aan evidence-based beleid: handen wassen, social distancing, vermijden van zeer grote groepen (waarschijnlijk binnen).

Commentaar

  • De cijfers die Giesecke presenteert zijn optimistischer dan die elders gepresenteerd worden, maar dat wil niet zeggen dat ze fout zijn. Misschien is hij ook te pessimistisch over de duur tot er een veilig en effectief vaccin beschikbaar is, maar dat weten we pas achteraf.
  • Ik ben het niet helemaal eens met Giesecke dat het aantal ernstig zieken en doden vast ligt. Volgens mij hebben wel wel degelijk veel invloed op de dosis virus en ons immuunsysteem/gezondheid, en daarmee op de ernst van de besmetting.
  • Hoewel ik het eens ben met evidence-based beleid, vind ik niet per se dat je uitsluitend evidence-based beleid moet doen. Als je vanuit het voorzorgsprincipe maatregelen kunt treffen die minimale kosten en risico’s hebben, zoals beter ventileren, dan is het goed om dat op zijn aan te raden. Als de maatregelen heel ingrijpend zijn, is het een compleet ander verhaal.
  • Ten tijde van het interview hadden Australië en Nieuw-Zeeland het aantal besmettingen heel beperkt gehouden. Volgens mij speelt het weer (destijds zomer/herfst) hierin een belangrijke rol. Nu het daar winter is, is het stukken moeilijker.

Marc Van Ranst: ‘Ventilatie essentieel tegen corona’

Viroloog Marc Van Ranst (‘Belgische Jaap van Dissel’) vertelt in dit radio-interview dat België op basis van voortschrijdend inzicht heeft geconcludeerd dat corona ook door de lucht wordt verspreid en dat ventilatie dus essentieel is. Het land is in actie gekomen om de ventilatie op orde te krijgen.

Onder andere Duitsland, Spanje, Zuid-Korea, Japan en New York doen hetzelfde. Ook het European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC) wijst op het belang van goede ventilatie. (Hier en hier schreef ik daarover.)

Hoewel RIVM in haar eigen folder over griep en verkoudheid nadrukkelijk wijst op het belang goede ventilatie, weigert het koppig om ventilatie (of beter: activiteiten naar buiten verplaatsen) bij het lijstje basismaatregelen tegen corona te vermelden. Dat terwijl corona (zeker i.c.m. onvolledige immuniteit, welke overigens met iedere besmetting afneemt) wat gevaarlijker is dan de bekende griep- en verkoudheidsvirussen.

Jaap van Dissel zei dinsdag dat scholen moeten voldoen aan het Bouwbesluit, maar daar is in het kader van corona veel op aan te merken. Een groter risico dan de scholen vormen openbare binnenruimtes waar veel volwassenen komen (zoals openbaar vervoer, kantoren, horeca) en vooral waar kwetsbaren zijn, zoals in wachtkamers van ziekenhuizen en verpleeghuizen. Niks doen aan ventilatie is dweilen met de kraan open en leidt tot vermijdbare ziekte en sterfte.

ECDC: “Geen corona besmetting via oppervlakken bewezen”

Het Europese RIVM, het European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC), heeft deze week een verwoestend rapport (.PDF) gepubliceerd dat het huidige RIVM standpunt (over corona overdracht door de lucht) en beleid (m.b.t. de noodzaak van ventileren en naar buiten gaan) met de grond gelijk maakt.

Het ECDC zegt in essentie:

“Het is niet bewezen dat corona zich VIA OPPERVLAKKEN verspreidt.”

Het RIVM zegt in essentie:

“Het is niet bewezen dat corona zich DOOR DE LUCHT verspreidt.”

NB: Zowel het indirecte bewijs uit de praktijk als het wetenschappelijk bewijs voor besmetting via de lucht, was ook ten tijde van de publicatie (27 mei j.l.) al overweldigend. Sindsdien is het alleen maar gegroeid.

Wie heel goed leest, begrijpt het volgende: RIVM schreef niet zozeer dat er geen bewijs bestaat dat je door de lucht besmet kan worden, maar dat de huidige (lees: ‘verouderde’) theorie dat niet voor mogelijk houdt. RIVM blijkt niet bereid die theorie bij te werken met het nieuwste bewijs (hoe overvloedig en overtuigend ook), tenzij ze er echt niet meer omheen kunnen. (Ze hebben al een klein beetje toegegeven.) Pas dan zullen ze het misschien schoorvoetend doen. Ze gaan liever door met een vertrouwd model dat onvolledig/fout is, dan een juist model.

Je kunt het ook als volgt zien. RIVM zegt niet, “Er is geen bewijs…” maar “Wij vinden dat er onvoldoende bewijs is…” Het betreft hun mening.

Laten we voor nu aannemen dat ook de bewering van RIVM waar is en vervolgens naar het RIVM beleid kijken:

  • We moeten WEL om handen wassen en oppervlakken desinfecteren, terwijl NIET bewezen is dat dit nodig is.
  • We moeten NIET ventileren en naar buiten te gaan, OMDAT niet bewezen is dat dit nodig is.

Dus in beide gevallen is schijnbaar GEEN bewijs, maar in het ene geval moeten we WEL voorzorgsmaatregelen treffen en in het andere NIET.

Als ventileren en naar buiten gaan nou heel nadelig was (b.v. gevaarlijk, duur, oncomfortabel), kan ik me nog voorstellen waarom dit onderscheid gemaakt wordt. Maar ventileren en naar buiten gaan remmen de verspreiding van het virus niet alleen, maar versterken ons immuunsysteem ook nog eens.

Natuurlijk kan iedereen per ongeluk een denkfout maken of iets niet weten. Iedereen maakt tenslotte fouten, zeker in onbekende complexe situaties en onder stress. Dat is niks om je voor te schamen of generen. Als je er dan op gewezen wordt, erken je gewoon je fout, bedank je de aangever, verander je je standpunt en is er niks aan de hand.

Zo krijgen mensen alleen maar meer respect voor jou en word je een positief rolmodel. Mogelijke tegenstanders worden op deze manier medestanders en iedereen wint. Maar de ‘experts’ worden inmiddels al maanden gewezen op hun dwaling en ze blijven maar koppig volhouden. Hierdoor ontstaan tegenstanders en verliest iedereen.

Moeten we nou STOPPEN met handen wassen en desinfecteren van oppervlakken? Nee. We moeten BEGINNEN met ventileren en naar buiten gaan.

Zie ook: mijn artikel Hoe corona patiënt 2 t/m 31 besmet zijn naar aanleiding hetzelfde ECDC rapport.

Hoe corona patiënt 2 t/m 31 besmet zijn

Het Europese RIVM, het European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC), heeft deze week een verwoestend rapport (.PDF) gepubliceerd dat het huidige RIVM standpunt (over corona overdracht door de lucht) en beleid (m.b.t. de noodzaak van ventileren en naar buiten gaan) met de grond gelijk maakt.

Vermeld wordt o.a. hoe de allereerste COVID-19 patiënt (‘Patiënt 1’) de volgende 30 besmet heeft. Patiënt 1 was in Wuhan geweest en reisde per bus naar een tempelbijeenkomst. Hij/zij had op dat moment nog geen symptomen, dus zat zeker niet voortdurend te hoesten en proesten.

Tijdens de 100 minuten durende reis raakten maar liefst 23 van de 66 (=35%) mede-passagiers besmet. Die 23 kunnen nooit allemaal binnen anderhalve meter van Patiënt 1 gezeten hebben.

NB: Als 23 mensen in ėėn keer besmet worden, kun je duidelijk spreken van een superspread event. Superspread events zijn de drijvende kracht achter de pandemie. Als je deze kan stoppen, dooft het virus uit.

Behalve de buur van Patiënt 1 zat NIEMAND van de besmettingen bij het raam. Hoe kan dat? Omdat bij het raam frisse lucht aangevoerd wordt door ventilatie-openingen. Deze frisse lucht blaast virusdeeltjes richting de passagiers bij het gangpad.

Tijdens de 150 minuten durende tempelbijeenkomst zijn ‘maar’ 7 van de 150 (=5%) aanwezigen besmet. Alle 7 gaven aan nauw contact met Patiënt 1 te hebben gehad.

Is er nog een weldenkend mens die gelooft dat corona alleen binnen anderhalve meter en NIET (ook) door de lucht verspreid wordt over veel grotere afstanden? Dat het binnen niet VEEL gevaarlijker is dan buiten? Dat slecht geventileerde ruimten geen extra risico vormen? Dat we niet als de wiedeweerga moeten starten met ventileren, naar buiten gaan en het verbeteren van ventilatiesystemen in gebouwen en voertuigen?