Tag / david l katz

by frankploegman

Bijgewerkte statistieken CDC tonen geringe sterftekans corona

Het CDC heeft sinds 10 september een bijgewerkte beste schatting van de sterftekans bij een corona besmetting. Onder de 50 jaar is de sterftekans “zo goed als nul”, zoals prof. Carl Heneghan ook al zei. Zelfs in de leeftijdscategorie 70+ overleeft bijna 95% van de mensen. Volgens prof. Karl Sikora was de gemiddelde leeftijd van een coronadode in Engeland 82 jaar, terwijl de gemiddelde levensverwachting 82,3 jaar is.

Bron (zie Tabel 1, kolom ‘Scenario 5’, rij ‘Infection Fatality Rate’)

Het gevaar van een virus meten we niet alleen aan de sterfte, maar ook aan ernstige ziekte. Epidemioloog en arts met 30 jaar ervaring David L. Katz heeft zorgvuldig gezocht en komt tot de conclusie dat ernstige ziekte door corona statistisch gezien niet vaker of erger is dan bij andere luchtwegvirussen.

Volgens dr. Michael Hochman is het gebruikelijk dat mensen die een ernstige ziekte doorgemaakt hebben, maanden moeten herstellen. Dit gebeurt ook bij een zware griep en het herstel is meestal volledig.

Wat deze gegevens m.i. (nogmaals) aantonen is dat het gevaar van het coronavirus zwaar overschat wordt.

Het toekomstige gevaar van corona

Wereldwijd is zo’n 45% van de sterfgevallen in de ouderenzorg. In Nederland liepen in maart en april nog heel veel medewerkers in de ouderenzorg zonder mondkapjes en gelaatsschermen rond. Dit heeft niet alleen geleid tot zeer hoge sterfte onder bewoners, maar ook tot ziekte en (bij hoge uitzondering) sterfte onder het personeel.

Dit probleem lijkt inmiddels opgelost. Ook zijn de behandelprotocollen en medicijnen in de ziekenhuizen inmiddels fors verbeterd. Het lijkt mij dat alleen al de combinatie van deze twee factoren tot 50% vermindering van de toekomstige coronasterfte zal leiden.

Voeg daar nog een hele serie doeltreffende en doelmatige maatregelen aan toe, en de genoemde vermindering van niet alleen sterfte maar ook (ernstige) ziekte moet met groot gemak haalbaar zijn. (Mijn voorgestelde aanpassingen staan samengevat in het plaatje.)

Starre beleidsmakers

Het grote probleem is dat de beleidsmakers weinig tot niks doen met tenminste de helft van de genoemde maatregelen. Zo wijst bijvoorbeeld alles bij de uitbraak in het verzorgingshuis in Maassluis erop dat het virus zich door de lucht verspreid heeft, maar de GGD blijft dat maar ontkennen. In het rapport staat expliciet dat de betrokken microbiologen (waaronder Peter de Man) het oneens zijn met de getrokken conclusies: “[Franciscus Gasthuis en Vlietland] onderschrijft de samenhang van de bevindingen en de conclusies uit dit uitbraakrapport niet.”

Het allerbeste dat je m.i. kunt zeggen over de huidige set maatregelen is dat ze onvolledig zijn. Volgens epidemioloog en kinderarts Patricia Bruijning is het grootste risico als mensen “langdurig dicht bij elkaar zitten in de slecht geventileerde binnenruimtes“. Maar waar wordt “ventilatie”, “langdurig” en “binnenruimte” genoemd in de basismaatregelen?

Mijn hoop voor de coronadiscussie

Ik spreek bij deze de hoop uit dat de verschillende kampen in de coronadiscussie voortaan samen vechten vóór niet zozeer een strenger of minder streng beleid, maar een beter beleid dat meer oplevert en minder kost (in de breedste zin van het woord).

Als dat lukt komt er geen noemenswaardige tweede golf van corona ziekte en sterfte, en ook geen noemenswaardige golf van alle andere luchtweginfecties (zoals ieder griepseizoen het geval is).

by frankploegman

Hoe groot is het gezondheidsrisico van het coronavirus?

Een onvolledige maar goede maatstaf voor het gezondheidsrisico van het coronavirus is de mortaliteit (infection fatality rate, IFR): het aantal coronadoden gedeeld door het aantal coronabesmettingen. (Zie verderop voor bespreking morbiditeit.)

Het vaststellen van een doodsoorzaak is geen exacte wetenschap. Als iemand sterft en coronapositief is, maar ook andere virussen en bacteriën bij zich draagt en meervoudig onderliggend lijden heeft, is diegene dan gestorven door corona of met corona?

Het aantal besmettingen kan alleen nauwkeurig vastgesteld worden d.m.v. bloedonderzoek omdat het gros van de besmettingen niet weet dat ze besmet zijn geweest.

Ontwikkeling kennis over mortaliteit corona

In februari leek corona een ongelooflijk gevaarlijk virus omdat alleen de allerergste gevallen in beeld waren. Maar liefst 3% leek te sterven. Paniek!

Door bloedonderzoek bleek al snel dat het aantal besmettingen minimaal 10 maal zo hoog was als gedacht, dus de mortaliteit 10 maal zo laag, oftewel 0,3%. Dit werd later bevestigd door wereldwijd onderzoek.1

Vervolgens bleek dat een groot deel van de besmettingen geen antilichamen aanmaakt, maar T-cellen het werk oplossen. Als we conservatief aannemen dat het om de helft gaat, halveert de mortaliteit naar 0,15%.

Tussentijdse samenvatting

We dachten in het begin dat we 3 sterfgevallen hadden uit een groep van 100 besmettingen, maar bij nader inzien bleken er nog 1900 besmettingen te zijn die in het begin niet in beeld waren. Daardoor is de mortaliteit 20 maal lager geworden dan oorspronkelijk gedacht. Het aantal sterfgevallen is immers niet veranderd, maar het aantal besmettingen is wel 20 maal zo hoog geworden.

De mortaliteit is uitgekomen op zo’n 2 maal de seizoensgriep, dus hoger maar niet dramatisch hoger.

Tot zover de mortaliteit uit het verleden.

Mortaliteit in de toekomst

In de toekomst is het aannemelijk dat de mortaliteit nogmaals minimaal halveert als gevolg o.a. de genoemde factoren in de tabel. (Een veilig en werkzaam vaccin is wenselijk, maar niet meegerekend.) De mortaliteit voor alle leeftijden komt dan uit op 0,08% (9.992 uit 10.000 overleeft) en voor ’70 min’ is het 0,03% (9.997 uit 10.000 overleeft). (Hoe jonger en gezonder, hoe fors kleiner het risico.)

Dit is in hetzelfde bereik als de seizoensgriep. Het risico van corona is fors lager dan alledaagse risico’s zoals deelnemen aan het verkeer, roken, een ongezonde leefstijl en dieet, alcohol, etc.

De coronamaatregelen

Het is inmiddels overduidelijk dat de coronamaatregelen…

  1. veel meer schade veroorzaken dan ze voorkomen
  2. averechts werken, omdat ze de opbouw van groepsimmuniteit onder de jonge gezonde populatie tegenwerken, waardoor vooral de kwetsbare populatie in het komende griepseizoen slechter beschermd is
  3. op de verkeerde doelen gericht zijn. Het zou veel beter zijn om roken, junk food, ongezonde leefstijl, etc. aan te pakken dan het virus. Verbetering in de genoemde factoren leidt niet alleen tot afname van doden aan hart- en vaatziekten, kanker, diabetes, etc. maar beschermt ook tegen corona.

De schade die momenteel en in de toekomst nog veroorzaakt wordt, komt niet door het virus maar door onze reactie.

Morbiditeit

Deze post is grotendeels gebaseerd op dit artikel van epidemioloog en arts met 30 jaar ervaring David L. Katz. Hij schrijft daar niet alleen over sterfte (mortaliteit), maar ook over ernstige ziekte (morbiditeit). Ondanks dat hij hard gezocht heeft, lijkt de morbiditeit van corona niet vaker voor te komen of erger te zijn dan van andere infecties.

Het lijkt alleen erger omdat alles nu onder een vergrootglas ligt, terwijl het anders niet eens gediagnosticeerd zou worden of geen duidelijk oorzaak vastgesteld zou kunnen worden.

Het lijkt mij aannemelijk dat recente inzichten niet alleen de sterfte aanzienlijk zullen verlagen (zoals hierboven beschreven), maar ook ernstige ziekte zullen verlichten.

Voetnoten

[1] Zie o.a. Prof. Jay Bhattacharya: werkelijk gevaar corona heel zwaar overschat en Uitstekend nieuws in deze week gepubliceerd onderzoek uit Ijsland. Nobelprijswinnaar Michael Levitt heeft de data ook grondig geanalyseerd.

by frankploegman

Epidemioloog David L. Katz: 4 uitkomsten hoe we corona kunnen doorlopen

David L. Katz (epidemioloog en arts met 30 jaar ervaring) bespreekt in dit artikel en de bijbehorende video (zie ook onderaan dit artikel) onder andere 4 uitkomsten hoe we corona kunnen doorlopen:

A. Verstoppen (weinig besmettingen, weinig ernstige ziekte en sterfte): Dit kan alleen met draconische maatregelen die gepaard gaan met kolossale sociale/emotionele/economische/fysieke schade. Je bent afhankelijk van een buitengewoon veilig en effectief vaccin (en hoge vaccinatiebereidheid onder de bevolking), wat jaren op zich kan laten wachten. Vanwege de lage besmettingen blijft er een grote vatbare populatie en weinig groepsimmuniteit om de kwetsbaren te beschermen.

B. Totale mislukking (weinig besmettingen, veel ernstige ziekte en sterfte): Het slechtste scenario van de 4 waarbij je alles fout doet. De jonge gezonde bevolking gaat in lockdown en het virus krijgt de vrije hand onder de kwetsbare bevolking.

C. Mislukking — ‘dure’ groepsimmuniteit (veel besmettingen, veel ernstige ziekte en sterfte): Er wordt groepsimmuniteit opgebouwd, maar dit gaat gepaard met veel ernstige ziekte en sterfte als de kwetsbare bevolking tijdens de benodigde maanden slecht beschermd is.

D. Succes — ‘goedkope’ groepsimmuniteit (veel besmettingen, weinig ernstige ziekte en sterfte): De minst slechte beschikbare optie, waarbij groepsimmuniteit opgebouwd wordt met weinig ernstige ziekte en sterfte. Dit bereik je door de kwetsbare bevolking goed te beschermen terwijl jonge gezonde mensen besmet raken met een beheersbare dosis virus en daarna immuun zijn. De zomerperiode is hiervoor volgens Nobelprijswinnaar Michael Levitt ideaal.

Essentiële inzichten

  1. Groepsimmuniteit opbouwen hoeft NIET gepaard te gaan met veel ernstige ziekte of sterfte. Je moet verstandig en zorgvuldig te werk gaan, maar dat is met alles. Corona is alleen echt gevaarlijk voor kwetsbaren en in hoge doses.
    Recente ontwikkelingen hebben het toekomstige gevaar drastisch verminderd. Voorbeelden: verbeterde behandelprotocollen, medicijnen, betere bescherming van kwetsbaren, meer PBM’s, inmiddels verhoogde immuniteit, virusmutatie, thuistesten, etc. etc. kan het risico aanzienlijk verlaagd worden.
  2. Niet alle besmettingen zijn slecht. Besmettingen met een asymptomatisch of zeer mild verloop moeten we toejuichen omdat we daarmee ‘goedkope’ groepsimmuniteit opbouwen. Dit is mogelijk als de virusdosis beheersbaar blijft en kwetsbaren beschermd worden (en helemaal als we ons immuunsysteem en gezondheid optimaliseren).

Andere scenario’s

Het best mogelijke geval is: helemaal geen pandemie. Dit was mogelijk geweest als we ons beter hadden gedragen, maar daarvoor is het nu te laat.

Sommige slechte uitkomsten staan er niet bij. Voorbeeld: eerst langdurig in lockdown met zeer hoge totale schade, en dan ongecontroleerd de boel opengooien waardoor vooral kwetsbaren hard geraakt worden. Hierbij heb je zowel de schade van de maatregelen als de schade van het virus.

by frankploegman

Uitstekend nieuws in deze week gepubliceerd onderzoek uit Ijsland

Deze week werd onderzoek dat zocht naar antilichamen in het bloed van de Ijslandse bevolking gepubliceerd in het New England Journal of Medicine. Daaruit blijkt dat bij de leeftijdscategorie ’70 min’ 9.990 uit 10.000 mensen een een corona besmetting overleeft (sterfkans 0,1%). Onder alle leeftijdsgroepen overleeft 9.970 uit 10.000 (sterfkans 0,3%).

Sinds dit artikel het peer-review proces ingegaan is, is duidelijk geworden dat een aanzienlijk deel van de besmettingen geen antilichamen hoeft aan te maken omdat o.a. T-cellen het virus al prima aan kunnen. Het is waarschijnlijk dat corona zo’n 1,5 tot 2 maal zo gevaarlijk is/was als de seizoengriep (die een sterfkans heeft van 0,1%).1

De robuuste reactie van het immuunsysteem maakt dat je maanden tot jaren immuun bent. (Het artikel concludeert: “Onze resultaten tonen aan dat antivirale antilichamen tegen SARS-CoV-2 niet afnamen binnen 4 maanden na diagnose.”) Daarna ben je wel weer vatbaar, maar word je veel minder ziek.

Het statistisch lage risico onder de jonge gezonde bevolking in combinatie met gunstige immuunreactie, maakt natuurlijke groepsimmuniteit2 de minst schadelijke optie. Mits (1) de hoog-risicopopulatie goed beschermd wordt bij het opbouwen van groepsimmuniteit en (2) laag-risicopopulatie een beheersbare dosis virus ontvangt, kan dit opgebouwd worden met minimaal risico op ernstige ziekte/sterfte.

Vaccin kan maar is niet strikt noodzakelijk. Wachten op een vaccin leidt ook tot emotionele/sociale/economische en gezondheidsschade. Daarnaast heeft een vaccin ook gezondheidsrisico’s en hoeft het niet 100% werkzaam te zijn. Er is minimaal 10 jaar onderzoek nodig om de veiligheid van een vaccin voldoende aan te kunnen tonen. Het is aannemelijk dat coronavaccins aanzienlijk eerder op de markt zullen komen en de veiligheid dus allesbehalve gegarandeerd is.

P.S. De gepubliceerde cijfers komen uitstekend overeen met het onderzoek van professor Jay Bhattacharya. Het komt ook uitstekend overeen met de inschatting van de Duitse viroloog Hendrik Streeck, Nobelprijswinnaar Michael Levitt, en de Zweedse epidemioloog en adviseur van WHO Johan Giesecke, en Marc van Ranst.

Credits

Dit artikel is grotendeels geschreven op basis van het artikel Herd Immunity, Herd Mentality, and Heresy: Debating Pandemic Policy in a Public Health House of Cards van arts en epidemioloog David L. Katz. Zie ook onderstaande video waarin hij het bespreekt.

Voetnoten

[1] De inmiddels opgebouwde immuniteit, betere behandelprotocollen en medicijnen, betere voorbereiding, meer persoonlijke beschermingsmiddelen, mutatie van het virus naar een minder ziekmakende variant, betere ventilatie, slimmer testen met thuistesten, etc. maken dat corona in de toekomst waarschijnlijk aanzienlijk minder ziekmakend zal zijn dan in het verleden.

[2] Er zijn hoopgevende signalen dat groepsimmuniteit al haast bereikt is. Zo 50% heeft al ofwel kruisimmuniteit vanwege corona verkoudheidsvirussen of is minder vatbaar vanwege minder (ACE2?) receptoren. Dan is er nog maar 15-20% extra nodig om groepsimmuniteit te bereiken en dat is er waarschijnlijk al zo’n beetje. Zie onderstaande video van prof. theoretische epidemiologie Sunetra Gupta.

by frankploegman

Hoe de ernst van het ziekteverloop afhangt van de dosis virus

Het verloop van een corona besmetting ligt allesbehalve vast. Een essentiële bepalende factor is de dosis virus waaraan je blootgesteld wordt (de virale dosis). Vergelijk het met een vijand die een verdedigd fort aanvalt (zie onderstaande illustratie).

Als het maar enkele virussen zijn (scenario A), kan het immuunsysteem het met groot gemak aan en merk je er weinig tot niks van. Betreft het een behoorlijk aantal virussen (scenario B), dan ontstaat er een flink gevecht en een gemiddeld ziekteverloop. Enorm veel virussen (scenario C) zullen het immuunsysteem overlopen. Het is dan onvoldoende in staat de andere lichaamscellen te beschermen. Dit kan tot een ernstig ziekteverloop of zelfs sterfte leiden.

Bij ouderen en mensen met onderliggende aandoeningen is het immuunsysteem verzwakt. Zij krijgen al problemen bij een lagere dosis virus. Het gaat dus niet zozeer om de dosis virus, maar om de dosis virus in relatie tot de sterkte van het immuunsysteem.

Hoe je jezelf kunt beschermen

Met deze kennis ligt de oplossing voor de hand. De dosis virus kun je verminderen door o.a. beter te ventileren, activiteiten naar buiten te verplaatsen, en de luchtvochtigheid optimaal te hebben (corona wordt minder makkelijk overgedragen door de lucht bij hogere luchtvochtigheid en ‘overleeft’ dan ook korter).

Het helpt ook uitstekend om je immuunsysteem te versterken. Vitamine D (immuunmodulator) en de juiste luchtvochtigheid (belangrijk voor slijmvliezen, oftewel het menselijk luchtfilter) dragen hieraan bij. Leefstijlziekten als diabetes, hoge bloeddruk, overgewicht, enzovoort kun je omkeren. Het is vrij simpel (maar niet per se makkelijk) om dit met dieet en leefstijl te doen.

Punt van binnenkomst

Als het de indringers lukt om ongeschonden de buitenste verdedigingslinie(s) te passeren, is het vele malen gevaarlijker. Denk aan het Paard van Troje. Ingeademd virus (dat rechtstreeks door kan dringen tot de lagere luchtwegen) is volgens RIVM dan ook 20 tot 100 maal gevaarlijker dan virus dat binnenkomt op de periferie (mond, neus, ogen). RIVM schrijft in haar influenzarichtlijn:

“De minimale besmettingsdosis via aerosolen die in de lagere luchtwegen terecht kunnen komen, is zeer gering, in de orde van één of enkele virusdeeltjes. [Tell06] Voor experimentele infectie door indruppelen van virus in de neus is honderdmaal meer virus nodig.”

Daarom zijn maatregelen tegen overdracht door de lucht (oftewel airborne overdracht) ook zo cruciaal. RIVM erkent dat terecht in haar eigen folder over griep en verkoudheid, maar weigert het toe te geven in relatie tot corona. Duitsland, België, Spanje, Zuid-Korea, Japan en New York zijn niet zo koppig of traag van begrip. In tegenstelling tot Nederland nemen zij hun taak om de volksgezondheid te beschermen wél serieus.

Credits

De inspiratie voor dit artikel komt van dr. David L. Katz:

by frankploegman

Het doorbreken van de infectieketen

Minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge zegt in onderstaande video (5:05): “Er telt uiteindelijk maar een ding: de effectiviteit van het bron- en contactonderzoek, de effectiviteit van het doorbreken van de infectieketen. Dat is wat je moet doen.”

Ik ben het met hem eens dat we de infectieketen effectief moeten doorbreken. In het licht van mijn vorige artikel komt de vraag naar boven, Waar kunnen we die keten het beste doorbreken?

Is het (A) ook erg als corona (in een beheersbare dosis) overgaat van de ene gezonde jonge persoon op de andere, of is het (B) alleen erg als het overgaat op oma (lees: kwetsbare mensen)?

Moeten we ernaar streven om corona bij de hele bevolking weg te houden of alleen bij de kwetsbare bevolking? (En bij niemand in te hoge dosis)

Moeten we alle verspreiding voorkomen of alleen verspreiding richting de kwetsbaren?

We moeten het virus buiten de deur houden, maar buiten welke deur? Buiten de deur van de hele maatschappij of alleen buiten de deur van de kwetsbaren? (En als het virus toch binnen de deur komt via een kiertje in een beheersbare dosis voor de betreffende persoon, hoe erg is dat dan?)

Zijn alle besmettingen slecht of zijn alleen ernstig zieken en sterfgevallen slecht (en zijn asymptomatische en milde besmettingen irrelevant)?

Hopelijk kunnen we het allereerst eens worden dat het minimaliseren van ernstig zieken en sterfgevallen het kerndoel is. Vervolgens kunnen we hopelijk een opbouwende discussie aangaan waarin we gezamenlijk op creatieve wijze (en door wetenschap onderbouwd) zoeken naar de meest effectieve strategie om het kerndoel te bereiken.

Daarbij streven we niet alleen naar een strategie die werkt, maar die tevens de laagst mogelijke totale maatschappelijke impact heeft (subsidiariteit). Dit is wat David L. Katz total harm minimization (minimalisatie van totale schade) noemt.

Uit de strategievraag volgt de tactiekvraag die gaat over ‘hoe’: Hoe kunnen we die keten het beste doorbreken? Wat mij betreft maken ventilatie, activiteiten naar buiten verplaatsen, luchtvochtigheid, vitamine D, het verbeteren van onze gezondheid en thuistesten absoluut deel uit van de tactiek.

Als we de dosis virus binnen de perken kunnen houden (waardoor tegelijkertijd het gezondheidsrisico en de ernst van de ziekte afnemen) en als we het eens worden dat besmettingen van jonge gezonde mensen op zichzelf geen probleem vormen, kan het bron- en contactonderzoek in een klap mogelijk ook stukken eenvoudiger en minder arbeidsintensief.

by frankploegman

Een alternatief voor het huidige coronabeleid

Uitdaging van corona beleid: “Breng corona niet naar oma (en kwetsbaren).” Gezonde jonge mensen hebben haast niks te vrezen terwijl corona voor ouderen met onderliggend lijden levensgevaarlijk is.

Visies op coronabeleid: maximaal onderdrukken versus risico-onderscheid aanbrengen

Verschillende visies op beleid

Beleid A: Corona maximaal onderdrukken: “Als niemand besmet is, krijgt oma het ook niet.” Dit beleid met zeer hoge sociale en economische kosten wordt bijna overal gevoerd. Enige exitstrategie: een veilig en effectief vaccin (of behandeling) dat vele jaren op zich kan laten wachten. Veiligheid en effectiviteit van een vaccin kunnen niet gegarandeerd worden vanwege de korte testperiode die eraan voorafgegaan is.

Beleid B: Risico-onderscheid aanbrengen: “Gezonde jonge mensen mogen best besmet worden mits ze het maar niet naar oma brengen.” Zolang jonge gezonde mensen een beheersbare dosis virus krijgen, doorstaan ze het zonder kleerscheuren en zijn ze daarna immuun (voor zover ze dat niet al waren). Ouderen en kwetsbaren krijgen goede/uitstekende bescherming: hun blootstelling aan het virus moet beheerst of zelfs nihil zijn. Dit beleid voert Zweden en wordt aanbevolen door o.a. dr. David L. Katz, Pierre Capel, Beda Stadler, Martin Kulldorff. Exitstrategie: groepsimmuniteit die vrij zeker binnen relatief korte termijn ontstaat. Vaccin is wenselijk maar niet strikt noodzakelijk.

Belangrijk

Er bestaat dus een alternatief beleid dat hetzelfde doel nastreeft (dat oma geen corona krijgt), maar met een andere strategie (bescherm oma i.p.v. zorgen dat zo ook jonge gezonde mensen niet besmet raken).

Thuistesten zijn mogelijk een fantastisch hulpmiddel, een ware game changer. Voordat het gezin naar opa en oma gaat, doet iedereen een thuistest. Mochten er mensen positief testen, dan gaat uit voorzorg niemand. Pas als iedereen negatief test, bezoeken we opa en oma weer.

Alles valt of staat met een effectieve integrale strategie en effectieve uitvoering. Als de strategie en uitvoering niet effectief en volledig zijn, werkt het niet optimaal.

We moeten het eens worden over het kerndoel en vervolgens creatief kijken hoe we dat met minimale sociale, economische en gezondheidskosten kunnen bereiken. Het gezondheidsrisico van beleid B is niet nul, maar dat geldt ook voor een vaccin. Bovendien is de sociale en economische schade van beleid A ook niet nul en leidt die schade indirect ook tot gezondheidsschade.

Voortschrijdend inzicht en voortschrijdende ontwikkelingen moeten voortdurend gebruikt worden om het beleid bij te sturen en te optimaliseren.

Cruciale punten, ongeacht welk beleid je kiest

  • het binnen de perken houden van de dosis virus waaraan mensen blootgesteld worden door o.a. ook te ventileren, activiteiten naar buiten te verplaatsen, luchtvochtigheid 40-60%.
  • mensen aansporen om hun gezondheid te verbeteren zodat ze minder kwetsbaar zijn voor het virus, zoals Groot-Brittannië momenteel doet. Het verbeteren van de gezondheid is ook los van corona nodig, want onnodige chronische leefstijlziekten als hart- en vaatziekten, diabetes, hoge bloeddruk, etc. voeren de ranglijst met doodsoorzaken aan. Het aantal coronadoden valt in het niet bij de doden aan leefstijlziekten.

Als je kijkt naar het huidige Nederlandse beleid, ontbreekt ventileren en luchtvochtigheid. Er wordt ook nagenoeg niks gedaan aan het verbeteren van de volksgezondheid, waaronder het verhogen van vitamine D bloedwaarden.

Een slag om de arm

Hoewel ik sterk neig naar beleid B, is er wel een ding waar ik me behoorlijk zorgen om maak, namelijk ‘long COVID’ / Post Viral Fatigue Syndrome (PVFS). Sommige relatief jonge en schijnbaar gezonde mensen zijn ernstig en langdurig ziek geworden. Zie bijvoorbeeld het Run DMC YouTube kanaal. Informatie laat sterk te wensen over hoeveel dit er zijn, hoe het gekomen is en hoe het af zal lopen.

Ik ken twee anekdotes van medewerkers in de ouderenzorg die eind maart van heel dichtbij een bewoner verzorgden (aankleden, kussen opschudden) en waarbij de bewoner toen per ongeluk in hun gezicht hoestte. Deze medewerkers kregen dus de volle laag en zijn daarna ernstig en langdurig ziek geworden, nog lang niet hersteld en hebben een onzeker toekomstperspectief. Zij hebben overduidelijk een megadosis virus gehad, wat voorkomen had kunnen worden met goede persoonlijke beveiligingsmiddelen (PBM’s) zoals mondkapjes en spatschermen. Zelfs zelfgemaakte PBM’s hadden al een wereld van verschil gemaakt.

Mijn hamvraag blijft: zijn er ook jonge mensen met een milde dosis zo ernstig en langdurig ziek geworden? Zo ja, zijn het ook gezonde mensen of zijn het junk food etende rokers met overgewicht en (pre-)diabetes? Absoluut geen kritiek op of minachting voor deze mensen, en zij doen er net zoveel toe als alle anderen, maar ik probeer de risicocategorieën uit te pluizen zodat iedereen geïnformeerde beslissingen kan maken.

Als blijkt dat ook gezonde jonge mensen regelmatig ernstig ziek worden en langdurige gezondheidsschade oplopen ondanks dat ze een lage dosis virus binnenkrijgen, wordt beleid B een stuk lastiger. Hopelijk kunnen we dan achterhalen wat ertoe leidt dat bepaalde gezonde jonge mensen met een lage dosis virus zulke ernstige symptomen hebben en anderen niet. Als we het weten kunnen we die kennis hopelijk gebruiken om die mensen te beschermen.

Update 23 augustus 2020: Het artikel De 60min-economie leidt tot betere resultaten dan de anderhalvemetereconomie op esb.nu is lezenswaardig. Daarin wordt de term ‘gedifferentieerd beleid’ gebruikt voor wat ik hierboven ‘beleid B: risico-onderscheid aanbrengen’ noemde. Wat ik in het artikel niet terugvind (maar misschien heb ik het gemist), is dat een gedifferentieerd beleid niet eeuwig (in die intensiteit) gehandhaafd hoeft te worden. Zodra groepsimmuniteit bereikt is, kan het beleid voor iedereen versoepeld worden.

by frankploegman

David L. Katz over COVID-19 risicocategorieën

Epidemioloog David L. Katz (die 10 jaar in dit vak lesgegeven heeft aan Yale) schrijft:

“[T]here are massive risk differentials associated with COVID19. The elderly and frail are at extreme risk, especially the residents of long-term care facilities; the elderly but hale are at elevated risk; the chronically ill but not elderly are at elevated risk; the young and healthy are at low risk, very low risk, or- when under 30, in good health, and not subject to extreme exposures- even vanishingly remote risk.”

Vrij vertaald staat hier: bij COVID-19 is een enorm onderscheid in risico tussen verschillende categorieën uit de bevolking. Oudere mensen met onderliggend lijden, in het bijzonder de bewoners van verzorgingshuizen, lopen een extreem hoog risico. Gezonde ouderen hebben een verhoogd risico evenals mensen met onderliggend lijden van alle leeftijden. Gezonde jongere mensen lopen afhankelijk van leeftijd en gezondheid laag tot extreem laag risico… zolang ze maar niet aan een extreme dosis virus blootgesteld worden.

Dosis

De ernst van een coronabesmetting hangt o.a. van de dosis virus waaraan je blootgesteld wordt: een hogere dosis virus leidt (all else equal) tot een ernstiger ziekteverloop. Gezonde jonge mensen hebben weinig te vrezen mits ze een beheersbare dosis virus ontvangen.

Dosis-responsie: Als je aan heel weinig virus blootgesteld wordt, kan het immuunsysteem het prima aan en ontstaat er geen probleem. Naarmate de dosis toeneemt, worden de ziektesymptomen erger. Bij mensen met een verzwakt immuunsysteem verschuift de hele curve naar links: bij dezelfde dosis worden deze mensen ernstiger ziek.

Ik ben berichten tegengekomen van Amerikaanse jongeren die een wedstrijd aangingen wie als eerste besmet kon raken (vanuit de gedachte dat er voor hen geen enkel risico was). Iedereen legde geld in een pot en wie als eerste besmet raakte, kreeg de hele pot. Ik weet niet precies wat ze gedaan hebben om besmet te raken, maar een deel van hen is ernstig ziek geworden.

Wie bijvoorbeeld meerdere mensen van dichtbij vol in zijn gezicht laat hoesten/niezen, krijgt zo’n hoge dosis virus dat zelfs het immuunsysteem van een gezonde jongere overbelast raakt. Als die jongere niet gezond is, maar bijvoorbeeld overgewicht en (pre-)diabetes heeft vanwege teveel (ultra)bewerkt voedsel/drinken, is dit nog meer het geval. Doe deze jongeren dus NIET na! Wat mij betreft komen deze ernstige ziektes niet zozeer door corona, maar door onwetend en roekeloos gedrag.

Groepsimmuniteit en gezondheid

Zolang besmettingen heel mild of zelfs zonder symptomen verlopen zijn ze wenselijk, omdat daarmee ‘goedkope’ groepsimmuniteit opgebouwd wordt. Daarmee kunnen we als maatschappij de kwetsbaren uitstekend beschermen zonder dat we mogelijk vele jaren moeten wachten op een vaccin.

Wie gezond is loopt niet alleen zelf minder risico, maar is waarschijnlijk ook minder besmettelijk. Dit is hét moment om je gezondheid te verbeteren (voor zover je dat nog niet gedaan hebt).

P.S.

De figuur en toelichting hierboven zijn in essentie hetzelfde als wat ik een week geleden schreef… alleen dan eenvoudiger weergegeven.

by frankploegman

Dr. David L. Katz vertelt je precies wat je moet weten over corona

Aantekeningen

  • Corona is voor sommigen een gevaarlijk virus… net als griep. Als je roekeloos bent, kunnen kwetsbare mensen eraan overlijden. Het is echter GEEN killer virus: als je jong en gezond bent zul weinig tot geen symptomen hebben of op zijn allerergst flink ziek worden, maar je zult er bijna 100% zeker niet aan komen te overlijden.
  • We moeten streven naar minimalisatie van totale schade (total harm minimization), niet naar maximale onderdrukking van het virus.
  • Hoe komen we uit de lockdown? Door geleidelijk groepen jongeren naar buiten te laten zodat ze eventueel besmet en immuun worden (voor zover ze nog niet immuun waren, want dat is in >50% van de gevallen al zo). (Risk stratification) Tegelijkertijd moeten we de kwetsbaren heel erg goed beschermen. (Vertical interdiction) Flatten the curve bevat geen exit strategie. Het beste dat het kan doen is wat tijd kopen en voorkomen dat ziekenhuizen overstromen.
  • Het record aantal positieve corona testen komt voor een groot deel door het record aantal totale testen. Meer testen = meer POSITIEVE testen (zolang er nog mensen zijn die het virus dragen). (Ook meet de test vaak virusRESTEN, niet actief virus. In dat geval zijn de mensen niet ziek en ook niet besmettelijk.) Er zijn echter wel degelijk ook meer besmettingen in de VS omdat men niet gecontroleerd uit de lockdown is gekomen. Het kan problematisch worden als teveel mensen TEGELIJKERTIJD besmet raken, omdat de ziekenhuizen (die ook onder normale omstandigheden al bijna geen reservecapaciteit hebben) dan kunnen overstromen.
  • Corona lijkt zo’n gevaarlijk virus, omdat 90% van de besmette mensen (die weinig tot geen problemen hebben) buiten beeld is. Als je die mensen ook meerekent, en dat moet je wel degelijk doen, krijg je een beter beeld van het echte gevaar van het virus. Dat gevaar is aanwezig maar valt voor de meesten alleszins mee.
  • Het risico op een slechte uitkomst van corona is KLEINER dan alledaagse risico’s, zoals deelnemen aan het verkeer.
  • Mondkapjes helpen uitstekend om ANDEREN te beschermen. Er is dan misschien niet perfect wetenschappelijk bewijs voor, maar tijdens alledaagse activiteiten als praten, komen waterdruppeltjes de lucht in. Als jij besmettelijk bent, zit er virus in die druppeltjes dat anderen kan besmetten. Als je een mondkapje draagt dat 90% van de druppeltjes tegenhoudt, is de kans met minimaal 90% verminderd dat anderen besmet raken. De kans dat anderen ernstig besmet raken is met veel meer dan 90% verminderd.
  • We hebben wetenschap nodig EN gezond verstand en logische redenatie (zoals m.b.t. mondkapjes). Niet ‘of of’.
  • Natuurlijk is corona airborne. D’uh! Corona wordt verspreid via druppeltjes van alle maten: groot én klein. Waarom het ezelachtige debat? Omdat zij die het beleid maken, zoals WHO en RIVM, ontkennen dat corona ook airborne en daardoor geen voorzorgsmaatregelen adviseren. (Gelukkig zijn er ook instituten die wél goed wijs zijn, zoals het Duitse Robert Koch Instituut en het European Centre for Disease control, zie hier en hier.) Hierdoor kunnen mensen onnodig (ernstig) ziek worden en sterven. Dit terwijl de benodigde maatregelen, zoals ventileren en activiteiten naar buiten verplaatsen, goedkoop en veilig zijn, en per saldo POSITIEVE bijwerkingen hebben. Gezond verstand is niet gebruikelijk.
  • Bij corona bestaat een dosis-responsie relatie. Vergelijk het met een militaire basis. Als de vijand in kleine getale komt, kan je ze met groot gemak weren. Als de vijand in behoorlijk grote getale komt, wordt het een flink gevecht. Als de vijand in enorme getale komt, word je overlopen. Zo is het ook met corona. We moeten ten eerste zorgen dat de vijand (het virus) niet in al te grote getale komt door maatregelen te treffen. Daarnaast we zorgen dat onze basis optimaal verdedigd wordt, oftewel we moeten zorgen voor een sterk en optimaal werkend immuunsysteem.
  • De behandelprotocollen voor COVID-19 zijn heel snel heel veel beter geworden, waardoor je overlevingskans in het ziekenhuis aanzienlijk is toegenomen.
  • De gedachte dat we ons allemaal maar op moeten sluiten in ons huis tot er een vaccin is, is een enorme fout. We hebben een vaccin nodig dat (1) effectief, (2) veilig, (3) in massa geproduceerd, (4) universeel verdeeld en (5) betaalbaar voor iedereen is. We hebben geen idee wanneer dat er zal en mijn voorspelling is dat er NOOIT een vaccin komt dat aan al deze voorwaarden voldoet. (Op een later moment zal ik hierover uitweiden.) De enige verstandige exit is (1) streven naar een geleidelijk op te bouwen groepsimmuniteit zodat het virus in het vervolg geen vat kan krijgen en (2) onze omgeving aanpassen, zoals de ventilatie en luchtvochtigheid in gebouwen.

by frankploegman

David L. Katz over optimaal corona beleid en hoe jij jezelf coronabestendiger kunt maken

Total harm minimization ≠ maximale onderdrukking van corona. We moeten het eerste nastreven, niet het tweede.

Belangrijkste boodschap: Er is nooit een beter moment geweest om je gezondheid op orde te brengen. Als je eerder niet genoeg motivatie voelde, realiseer je dan dat mensen met o.a. overgewicht, diabetes en hart- en vaatziekten een VEEL groter risico lopen bij een corona besmetting. Het is simpel (maar niet per se makkelijk) om met dieet en leefstijl chronische leefstijlziekten om te keren.

Is NU een goed moment om je gedrag te verbeteren en je gezondheid op orde te brengen?

Eye opener: bij de Big Food bedrijven (o.a. Coca Cola, Pepsi, Nestlé) werken veel slimme mensen werken wiens enige doel is zorgen dat hun product maximaal verslavend is. Als jij pas stopt met eten en drinken wanneer je arm oververmoeid raakt, is hun missie geslaagd en krijgen zij een bonus. Bij de marketingafdeling van deze bedrijven werken slimme mensen wiens enige doel het is om jouw brein te kapen zodat jij meer van hun product koopt. Stop hun zooi niet in je mond, geef hun marketing geen kans.

Als ik hun producten in de aanbieding zie, denk ik “Kijk eens aan, je krijgt nu twee keer zoveel vergif voor dezelfde prijs!”

Dr. David L. Katz is the real deal. Volg deze man, bestudeer zijn werk. Je zult er gegarandeerd geen spijt van krijgen.