Tegen een virus dat op zijn minst behoorlijk gevaarlijk is, bestaan op hoofdlijnen twee beleidsopties: (1) onderdrukken (iedere besmetting is er een teveel), (2) verzachten (relatief beperkte maatregelen om onnodige ernstige ziekte en sterfte te voorkomen, zoals in Zweden).

NB: Bij een redelijk ongevaarlijk virus zoals gewone griep- en verkoudheidsvirussen, is ‘niks doen’ de aangewezen optie. Voor de duidelijkheid: de optie ‘verzachten’ is NIET hetzelfde als ‘niks doen’.

Met een slimme strategie en goede uitvoering is het mogelijk om onnodige ernstige ziekte en sterfte te voorkomen en TEGELIJKERTIJD de leefkwaliteit van iedereen (waaronder de ouderen en kwetsbaren) te verbeteren. Zonder een slimme strategie heb je op z’n best een compromis en op z’n ergst geen van beide.

Enkele legitieme factoren¹ die van invloed horen te zijn op de keuze:

1. Virulentie² (=gevaar op ernstige blijvende ziekte of sterfte). Ebola (70% mortaliteit) moet je maximaal onderdrukken. Bij een zware griep is verzachten de aangewezen optie.
2. Besmettelijkheid³. Onderdrukken is een kansloze onderneming bij een hyperbesmettelijk virus als mazelen (R₀=12-18) ⁴. Ebola (R₀=1,5) daarentegen valt goed te onderdrukken.
3. Ziekenhuiscapaciteit⁴. Hoe lager de reservecapaciteit, hoe noodzakelijker onderdrukken wordt.
4. Kwaliteit ziekenhuizen. Ziekenhuizen met uitstekend personeel en middelen, kunnen de ernst van het ziekteverloop mogelijk drastisch verlagen en levens redden van mensen die anders gestorven zouden zijn. Als dit mogelijk blijkt te zijn, dan maakt dit van ‘onderdrukken’ een aantrekkelijker optie.
5. Vooruitzichten op veilig/effectief vaccin/behandeling binnen afzienbare tijd⁵. Zes maanden wachten op een vaccin is te overzien, tien jaar niet.
6. Economische welvaart/reserves. Sommige landen kunnen het zich permitteren om hun bevolking langdurig bijstand te verlenen. Derde wereldlanden hebben deze luxe niet: als de bevolking niet werkt, verhongert deze.
7. Verbinding met buitenwereld. Amazone ‘indianen’ die volledig afgezonderd leven, kunnen proberen het virus volledig buiten de deur te houden. Voor bijna alle anderen landen is dit onmogelijk. Ook Nieuw-Zeeland leert deze les momenteel.
8. Democratie/autocratie en denkwijze. China kan langdurige lockdowns opleggen en het wordt ook nog (min of meer) geaccepteerd. Dat is volgens mij op weinig andere plekken in de wereld het geval.

Notities

[1] Er bestaan ook niet-legitieme factoren, zoals de macht grijpen of vriendjes in de farmaceutische industrie bevoordelen.

[2] Virulentie en besmettelijkheid zijn niet constant. Als er reeds (gedeeltelijke) immuniteit bestaat, zijn zowel virulentie als het reproductiegetal lager.

Onderscheid is mogelijk: corona is voor sommigen levensbedreigend en voor anderen ongevaarlijk. Dit biedt de kans op onderscheid in het beleid, bijvoorbeeld ‘niks doen’ bij jeugd en ‘onderdrukken’ bij kwetsbaren.

De gezondheid van de bevolking speelt ook een rol. Als er veel mensen zijn met vermijdbare leefstijlziekten zoals diabetes2, hoge bloeddruk, en hart- en vaatziekten, dan zijn de gezondheidsrisico’s van het virus hoger en zijn de mensen ook besmettelijker.

[3] Aanname: er is momenteel geen vaccin/behandeling. Mazelen (waar wel een vaccin tegen bestaat) is dus slechts ter illustratie.

[4] Het gaat om de bottleneck. Bij voldoende bedden/personeel, maar weinig beademingsapparatuur, bestaat toch weinig reservecapaciteit.

Naast capaciteit speelt ook toegankelijkheid een rol. Als er voldoende zorg beschikbaar is, maar de bevolking is te arm om het te betalen, helpt het nog niks.

In Nederland is onder druk van bezuinigingen de capaciteit van ziekenhuizen de afgelopen jaren fors afgenomen. Hetzelfde geldt voor Amerika, waar in een normaal griepseizoen de ziekenhuizen al bomvol zitten. Met minder capaciteit bespaar je kosten, maar kun je ook minder goed tegenvallers opvangen. Duitsland kiest er wel voor om ruimschoots reservecapaciteit aan te houden.

[5] Het vaccin moet ook nog eens universeel beschikbaar en betaalbaar zijn, en de bereidheid onder de bevolking om het vaccin te nemen moet ook hoog zijn.

Afsluiting

Welke factoren ontbreken nog? Ik hoor het graag.

Als de factoren bekend zijn, kan de specifieke casus — in ons geval corona in Nederland — tegen het licht gehouden worden. Dat is voor een volgende post.